سیتار از سازهای زهی زخمهای موسیقی هندی
سیتار یکی از سازهای سنتی موسیقی هند است. این ساز در دسته سازهای زهی قرار میگیرد که با زخمه زدن به سیمهایش نواخته میشود. سیتار شبیه به سازهای خانواده لوت است و ویژگیهای ظاهری متمایزی دارد: دستهای بلند و باریک و کاسهای طنینانداز که شکل آن مانند یک گلابی است. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، شما را بیشتر با این ساز جالب و خاص آشنا میکنیم. در ادامه با ما همراه باشید تا به بخشهای مختلف این معرفی برویم.
سیتار از سازهای زهی زخمهای موسیقی هندی
یکی از کهنترین فرهنگهای جهان، فرهنگ هند است که از میراث موسیقایی پرباری برخوردار است. تاریخ موسیقی در این سرزمین به حدود چهار هزار سال پیش از میلاد بازمیگردد.
سبک موسیقی هند و به طور کلی منطقه شبهقاره، در مقایسه با کشورهای غربی که با سرعت زیاد تغییر میکنند، کمتر دگرگون شده است. موسیقیدانان هندی به ندرت بدون توجه به بنیانهای اصلی موسیقی سرزمین خود، دست به آفرینش اثر میزنند.
آنها موسیقی را یک نوآوری همیشگی و جاری در فرهنگ خود میدانند که همواره روی آن کار شده و آفرینش دوباره نغمهها و وزنها از هزاران سال گذشته تا امروز پیوسته ادامه دارد.
سازی از خانواده لوت
سیتار یک ساز زهی و از دسته سازهای زخمهای در موسیقی هندی است که به خانواده لوتها تعلق دارد. این ساز دستهای بلند و کشیده و کاسهای گلابیشکل دارد. سیتار هفت سیم اصلی و ۱۱ تا ۱۳ سیم تشدیدکننده دارد که در زیر سیمهای اصلی قرار میگیرند و با یک مضراب فلزی نواخته میشود. این ساز بیشتر در شمال هند، پاکستان و بنگلادش رواج دارد.
سیمهای اصلی سیتار که وظیفه تولید ملودی را بر عهده دارند، پس از زخمه خوردن، سیمهای تشدیدکننده زیرین را نیز به ارتعاش درمیآورند. پردههای روی دسته این ساز از جنس فلز و به شکل کمانی هستند.
طول این ساز معمولاً حدود ۱.۲ متر است و بدنهای کدومانند دارد. دسته آن چوبی، توخالی، پهن و کشیده است و دارای گوشیهایی در جلو و کنار میباشد. همچنین حدود ۲۰ پرده متحرک خمیده روی دسته قرار گرفته است.
سیمهای سیتار فلزی هستند و معمولاً شامل پنج سیم ملودی، یک یا دو سیم همراه برای تأکید روی ضربآهنگ، و سیزده سیم کمکی در زیر دسته میشوند که روی نتهای خاصی از راگا کوک میگردند.
پردههای برجسته فلزی در طول دسته ثابت شدهاند و امکان جابهجایی محدود را فراهم میکنند. بسیاری از سیتارها یک کدوی تشدیدکننده دیگر نیز در انتهای بالایی دسته نزدیک گوشیها دارند. این بخش علاوه بر بهبود تعادل صوتی، به توازن وزن ساز کمک میکند و در زمان عدم نواختن، نگهداری ساز را آسانتر میسازد.
نحوه نواختن سیتار
نوازندگان سیتار معمولاً در حالت نشسته ساز را به صورت کج و با زاویهای حدود ۴۵ درجه روی پاهای خود قرار میدهند. آنها با استفاده از یک مضراب سیمی که روی انگشت اشاره دست راست میکنند، سیمها را به صدا درمیآورند. همزمان، دست چپ روی دسته ساز حرکت میکند و با فشار دادن سیمها روی پردهها یا کشیدن آنها به طرفین، نتهای مختلف را ایجاد میکند.
سیتارهای امروزی معمولاً شش یا هفت سیم اصلی برای نواختن ملودی دارند که بعضی از این سیمها بیشتر برای همراهی و تأکیدهای ریتمیک استفاده میشوند. علاوه بر این، دوازده سیم تشدید یا بیشتر در زیر سیمهای اصلی قرار دارد که به طور خودکار به ارتعاش درمیآیند و صدای ساز را غنیتر میکنند. برخی از سیتارها همچنین یک کدوی کوچک تشدیدکننده صدا دارند که به قسمت بالایی دسته ساز متصل است.
سیتار شناختهشدهترین ساز تکنواز در موسیقی کلاسیک هند به شمار میرود و در اجراهای سنتی اغلب با یک جفت طبلا (طبلهای هندی) همراهی میشود. این ساز امروزه در بسیاری از کشورهای جهان نیز شهرت دارد.
نوع دیگری از سیتار که در هندوستان به آن Mind گفته میشود، قابلیت نواختن گام Minor را دارد که برای نوازندگان Rock Guitar یک رؤیا محسوب میشود. نواختن این گام به نوازندگان سیتار این اجازه را میدهد که به صورت کامل تمام ملودی را بنوازند و نوایی شبیه به گریه انسان را خلق کنند.
