معرفی ساز ماراکاس؛ جغجغه‌ سرخ‌پوستی!

ساز ماراکاس در واقع یک نوع جغجغه دستی است که قبلاً بومیان قاره آمریکا از آن استفاده می‌کردند. تاریخچه این ساز به حدود ۱۵۰۰ سال پیش می‌رسد و امروزه هم در موسیقی مناطق کارائیب، آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر دوست دارید بیشتر با این ساز شنیدنی آشنا شوید، در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس همراه ما بمانید.

ساز ماراکاس چیست؟

ساز ماراکاس که با نام‌های دیگری مانند ماراکا، شیکر، چاک‌چاک، رومبا و جغجغه هم شناخته می‌شود، یک ساز کوبه‌ای است که با دست نواخته می‌شود. این ساز در دسته‌ی سازهای خودصدا قرار دارد؛ به این معنی که صدا نه از طریق سیم یا دمیدن هوا، بلکه از لرزش بدنه‌ی خود ساز به وجود می‌آید. معمولاً این ساز را به صورت جفت در دست می‌گیرند و با تکان دادن محکم دست‌ها، صدای آن تولید می‌شود.

در گذشته، ساز ماراکاس را معمولاً از پوسته‌ی خشک‌شده‌ی لاک‌پشت یا کدوی کالباش درست می‌کردند و داخل آن را با چیزهایی مانند دانه‌های لوبیا، مهره یا سنگ‌ریزه پر می‌کردند. اما امروزه برای ساخت ماراکاس از مواد مختلفی مانند چوب، پلاستیک و الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.

تاریخچه ساز ماراکاس

جغجغه‌هایی شبیه به ماراکاس، هزاران سال است که در قاره‌هایی مثل آفریقا و آمریکا وجود دارند. حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، مردم آراوکانی — که امروزه در بخش مرکزی شیلی زندگی می‌کنند — برای نامیدن این جغجغه‌ها از واژهٔ «ماراکا» استفاده کردند. برخی از تاریخ‌دانان هم معتقدند ریشه این کلمه به قوم توپی در برزیل، پیش از دوران استعمار بازمی‌گردد. این ساز در میان بعضی از گروه‌های بومی فلوریدا، مثل قوم گوارانی و اورینوکو نیز دیده شده است. در گذشته، قبایل مختلف از این ساز در مراسمی مانند احضار ارواح، درخواست باران و آیین‌های درمانی استفاده می‌کردند.

ماراکا در چه ژانرهای موسیقی استفاده می‌شود؟

در موسیقی کوبا که ریتم‌های گوناگونی مانند سالسا، گواراچا، سون کوبانو، چا چاچا و مامبو دارد، ماراکاس نقش مهمی در نگهداشتن وزن و ضرب آهنگ ایفا می‌کند. در سبک آفریقایی-پورتوریکویی معمولاً دو نوع ماراکاس به کار می‌رود: یکی با صدای بلند و پرحجم، و دیگری با صدای نرم‌تر و ملایم. اما در سبک بومبا فقط از یک ماراکاس بزرگ استفاده می‌شود. ماراکاس تنها به موسیقی لاتین محدود نیست و در دیگر گونه‌های موسیقی هم دیده می‌شود؛ برای نمونه، لئونارد برنشتاین در سال ۱۹۴۲ در سمفونی ارمیا از ماراکاس به جای چوب طبل استفاده کرد. در موسیقی راک اند رول نیز هنرمندان بزرگی مثل بو دیدلی به‌کرات از ماراکاس در قطعه‌های خود بهره برده‌اند.