معرفی ساز کنترباس
سازهای زهی آرشهای، گروهی از سازها هستند که در ساخت آنها از سیم استفاده شده و با کمانی به نام آرشه به صدا درمیآیند. در مجموعهی سازهای شبیه به ویولن، نمونههای مختلفی با اندازههای گوناگون وجود دارد که هر کدام نام و ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند. این سازها بر اساس زیر و بمی صدا، از صدای زیرتر به بمتر به ترتیب عبارتند از: ویولن، ویولا، ویولنسل و کنترباس. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس میخواهیم شما را با ساز کنترباس بیشتر آشنا کنیم. تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.
معرفی ساز کنترباس
کنترباس بزرگترین و کمارتفاعترین ساز در خانواده سازهای زهی آرشهای است. نوازنده میتواند آن را با کشیدن آرشه بر روی سیمها بنوازد یا با انگشت به سیمها زخمه بزند.
در موسیقی کلاسیک اروپایی، این ساز امروزه بخش مهمی از گروه سازهای زهی ارکستر محسوب میشود. کاربرد کنترباس فقط به موسیقی کلاسیک محدود نمیشود و در سبکهای دیگری مثل جاز، بلوز و راک اند رول نیز از آن استفاده میکنند.
کوک سیم های کنترباس
سیمهای این ساز از نازک به کلفت، یا به عبارت دیگر از صدای زیر به بم، به این ترتیب کوک میشوند: سیم اول سل، سیم دوم ر، سیم سوم لا و سیم چهارم می.
این ساز از نظر اندازه، بزرگترین عضو در بین سازهای زهیای است که با آرشه نواخته میشوند. به دلیل همین بزرگی، نوازنده آن را روی زمین میگذارد و خود به حالت ایستاده آن را مینوازد.
کنترباس بزرگترین و بم ترین ساز زهی آرشهای
همانطور که پیشتر اشاره شد، کنترباس بزرگترین و بمترین ساز در خانواده سازهای زهی آرشهای است و معمولاً چهار سیم دارد. با این حال، در بیشتر ارکسترهای امروزی، حداقل دو یا سه عدد از کنترباسها پنج سیم دارند که سیم اضافی معمولاً برای تولید نتهای بمتر مانند «سی» یا «دو» کوک میشود.
کارکرد این ساز در ارکستر تنها به ایجاد عمق و قدرت در بخش بمها محدود نمیشود، بلکه اساس و پایه ریتمیک قطعه نیز اغلب توسط کنترباس شکل میگیرد. از کنترباس گاهی به عنوان «باس کنتینوئو» نیز استفاده میشود؛ به این معنا که خط ملودی همراهیکننده در طول قطعه، تنها با نتهای بخش بم و با کمک اعدادی که زیر نتها نوشته میشوند تا فاصلهها و آکوردها را مشخص کنند، اجرا میگردد.
قطعات تکنوازی (سولو) یا کنسرتو به ندرت برای کنترباس نوشته شدهاند و یکی از دلایل اصلی آن، توان صوتی محدود این ساز در فضاهای بزرگ مانند سالنهای کنسرت است.
تکنوازیهای کنترباس معمولاً صدایی ضعیف و گاه دور دارند، اما هنگامی که چندین کنترباس با هم به صورت گروهی مینوازند، صدای آنها قوی و رسا میشود. در اجراهای تکنوازی، معمولاً کوک کنترباس را یک پرده بالاتر میبرند تا رنگ صوتی شفافتر و درخشانتری داشته باشد.
ویژگی های کنترباس
کنترباس بزرگترین و بمصداترین ساز در گروه سازهای زهیای است که با آرشه نواخته میشوند.
سیمهای آن از زیر به بم به ترتیب نتهای سل، ر، لا و می کوک میشوند.
برخلاف ویولن، چینش کوک سیمهای کنترباس معکوس است.
صدای این ساز در عمل یک اکتاو بمتر از نتی است که روی کاغذ نوشته میشود و برای نوشتن نتهای آن از کلید فا در خط چهارم استفاده میکنند.
کنترباس معمولاً چهار سیم دارد، اما گونههای پنج سیمه آن نیز وجود دارند که میتوانند چهار نت بمتر از نوع چهار سیمه اجرا کنند.
فواصل بین کوک سیمهای کنترباس، فاصلههای چهارم درست هستند و اولین سیم آن، زیرترین صدا را تولید میکند.
نوازندگی کنترباس
نوازنده با دست راست آرشه را روی سیمها حرکت میدهد و باعث لرزش آنها میشود.
تندی حرکت آرشه و مقدار فشاری که بر سیمها وارد میکند، بلندی صدا و کیفیت آن را مشخص میکند.
تعیین زیروبمی صداها به عهده دست چپ است؛ نوازنده با فشار دادن نقاط گوناگون سیم بر روی دسته ساز، طول بخش لرزان سیم را کم و زیاد کرده و در نتیجه صدای تولیدشده را زیر یا بم میکند.
به این عمل انگشتگذاری گفته میشود که باعث میشود بخشی از سیم که بین انگشت و گوشیها قرار دارد نلرزد. به این روش از هر یک از چهار سیم ویولن میتوان محدوده مشخصی از صداهای زیر و بم را ایجاد کرد.
برای نواختن کنترباس، نوازندگان این ساز از دو گونه آرشه بهره میبرند:
آرشهٔ آلمانی
آرشهٔ فرانسوی
از نظر ساختمان، در آرشه فرانسوی فاصله بین قسمت نگهدارنده آرشه و چوب آن، کمتر از آرشه آلمانی است. (آرشه فرانسوی شباهت زیادی به آرشه دیگر سازهای زهی دارد). هر یک از این دو نوع آرشه، روش نواختن مخصوص به خود را دارند.
