ویژگی های پوست مناسب برای ساز تار

در فرهنگ معین، تار این‌گونه تعریف شده است: ساز ایرانی از سازهای زهی است که پنج سیم دارد و با زخمه نواخته می‌شود. روی کاسه آن پوست بره‌ای کشیده شده است. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، قصد داریم ویژگی‌های پوست مناسب برای ساز تار را مرور کنیم. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

ویژگی های پوست مناسب برای ساز تار

کی از عواملی که باعث می‌شود یک ساز صدای بهتری تولید کند، کیفیت اجزای تشکیل‌دهنده آن است. در ساز تار، جنس چوب، نوع پوست و روش درست وصل کردن آن‌ها بسیار اهمیت دارد.

گذاشتن پوست تار به شکل اصولی، همراه با انتخاب مضراب مناسب، تأثیر زیادی روی کیفیت صدای این ساز می‌گذارد. فیزیکدانان می‌گویند کار اصلی پوست تار، رساندن لرزش‌های خرک به بدنه کاسه ساز است.

بعضی دیگر هم باور دارند که پوست، این لرزش‌ها را به هوای داخل کاسه تار هم منتقل می‌کند. در هر صورت، پوست نقش کلیدی و حساسی در چگونگی صدادهی تار ایفا می‌کند. مسلماً تار تمرینی که یک فرد ماهر پوست آن را نصب کرده باشد، صدایی بهتر از تار درجه‌یکی خواهد داشت که فرد بی‌تجربه‌ای پوست آن را گذاشته باشد.

پوست تار معمولاً از پوست بره یا بزغاله نوزاد تهیه می‌شود که دباغ‌ها در فصل پاییز و زمستان آن را به بازار می‌آورند. پوست مرغوب باید بدون لکه سفید، بدون چربی اضافه، یکدست و صاف باشد.

وقتی پوست را در برابر نور می‌گیرند، نباید جای ضربه یا آثار دباغی نادرست روی آن دیده شود. امروزه پوست‌هایی مانند مثانه یا دل گاو هم در بازار وجود دارند که این نوع پوست‌ها کیفیت صدای پوست بره را ندارند و برای تار شیرازی مناسب نیستند. البته پوست تار آذری معمولاً از جنس دل گاو ساخته می‌شود.

چند نکته درباره انتخاب پوست:

۱- پوست تازه باید دست‌کم یک سال بماند تا کهنه شود و برای استفاده آماده گردد.
۲- پوست بزغاله تودلی در برابر رطوبت مقاومت بیشتری دارد و برای کسانی که در مناطق مرطوب زندگی می‌کنند گزینه مناسبی است، البته به شرطی که با ساختار ساز هماهنگ باشد. صدای پوست بزغاله نسبت به پوست بره خشک‌تر است.
۳- پوست نباید از قسمت عرضی بر ساز کشیده شود (برخی برای افزایش دوام، پوست را از عرض می‌کشند، اما این کار بر کیفیت صدادهی اثر نامطلوب می‌گذارد).
۴- معمولاً ضخامت پوست روی کاسه ساز ۰/۰۵ میلی‌متر و روی نقاره ۰/۰۷ میلی‌متر است، مگر در موارد خاص که با توجه به سلیقه شخصی یا ویژگی‌های ساز بتوان این اندازه را تغییر داد.