پهلوان آواز ایران کیست؟
در دنیای هنر و موسیقی، گاهی به برخی از چهرههای سرشناس، به خاطر مهارت و استعداد ویژهای که دارند، لقبی داده میشود. این لقبها کمک میکنند تا هنر و توانایی آنها بهتر شناخته شود. در ادامه این نوشته، با حسین خواجهامیری، که به او «پهلوان آواز ایران» میگویند، بیشتر آشنا خواهید شد.
بیوگرافی حسین خواجهامیری مشهور به ایرج
ایرج نام هنری این خواننده بزرگ است. او با نام اصلی حسین خواجه امیری در یازدهم دی ماه سال ۱۳۱۱ در شهر خالدآباد نطنز متولد شد و در خانوادهای اهل هنر بزرگ شد.
به ایرج خواجه امیری لقب “پهلوان آواز” دادهاند و بسیاری از علاقهمندانش او را با این عنوان میشناسند.
او از جمله خوانندههای نادری است که توانسته به بهترین شکل از قابلیتهای صدا و استعداد ذاتی خود بهره ببرد و آن را به کمال برساند. ایرج از هنرمندان صاحب سبک در موسیقی ایران است و صدایش از جمله معدود صداهای کامل و گسترده (شش دانگ) محسوب میشود.
زنده یاد استاد محمدرضا شجریان صدای ایرج را متر و معیاری برای خوشصدایی میدانست.
مکتب آواز اصفهان
ایرج با سبکهای مختلف خوانندگی آشناست، اما بیش از هر چیز به شیوه آواز اصفهان دلبستگی دارد. تحریرهای نرم و روان، صدای شفاف و بیدغدغه و نحوه بیانش در خواندن، همگی نشان میدهند که او از مکتب اصفهان الهام گرفته است. با این حال، به نوعی میتوان گفت که اگرچه او از این سبک تاثیر پذیرفته، اما خود را به طور کامل مقید به آن نکرده است.
شاید روشهای ویژهای که فقط در خوانندگی او دیده میشود و همچون رازی است که هیچ خواننده دیگری به آن دست نیافته، گواه روشنی بر این موضوع باشد.
ورود به مکتب ابوالحسن صبا
او پس از تمام کردن درسهای دبستان، به تهران آمد. در سال ۱۳۲۶ به کلاسهای موسیقی استاد ابوالحسن صبا رفت و به مدت دو سال، نزد این استاد بزرگ، دانش و هنر خود را کامل کرد. استاد صبا او را به رادیو ایران معرفی کرد و او در آنجا با گروه موسیقی ابراهیم خان منصوری همکاری کرد و برنامه اجرا میکرد.
این هنرمند بعد از مدتی به دانشکده افسری رفت. در شبهای جمعه که مرخصی داشت، از ساعت هفت و نیم تا هشت شب در برنامهای به نام «ارتش» حاضر میشد و با گروه موسیقی محمد بهارلو به نوازندگی میپرداخت. در آن زمان، به دلیل مقررات ارتش، مجبور شد نام مستعار «ایرج» را برای خود انتخاب کند. این نام در واقع، نام برادرش بود.
همکاری با برنامه گل ها
ایرج در سال ۱۳۳۶ با دعوت داوود پیرنیا به برنامه گلها پیوست. نخستین همکاری او در این برنامه، اجرای برگ سبز ۴۳ بود که در دستگاه شور- ابوعطا و همراه با علی تجویدی، فرهنگ شریف و امیر ناصر افتتاح شد. از آن زمان به بعد، او به همکاری خود با برنامه گلها ادامه داد.
اولین فیلم به خوانندگی ایرج
ایرج علاوه بر این، در برنامههای رادیویی مختلفی شرکت کرد و برای فیلمهای فارسی هم آواز خواند. بازیگران زیادی در این فیلمها، هنگام پخش ترانههای او، به صورت مصنوعی لبخوانی میکردند. نخستین فیلمی که ایرج در آن ترانه اجرا کرد، «روزنه امید» نام داشت که کارگردانی آن بر عهده سردار ساکر هندی بود و ترانههایش را جواد لشکری ساخته بود.
او همچنین در برنامههای رادیو ارتش و با گروههای موسیقی مختلف مانند ارکستر دانشجویان، ارکستر محمد بهارلو، ارکستر ابراهیم خان منصوری و ارکستر عبدالله جهانپناه همکاری کرد. ایرج برای ۱۰۵ فیلم فارسی ترانه خوانده است و پس از انقلاب، بهویژه در دهههای هفتاد و هشتاد، بیش از ده آلبوم موسیقی منتشر کرده است.
پهلوان آواز ایران
یک فیلم مستند درباره زندگی و فعالیتهای هنری ایرج، با نام «پهلوان آواز» نیز در پایان سال ۱۳۹۱ به صورت دیویدی منتشر شد.
این خواننده بزرگ با هنرمندان بسیار نامداری همکاری کرده و مورد احترام و ستایش آنان بوده است. از جمله این هنرمندان میتوان به پرویز یاحقی، اسدالله ملک، جلیل شهناز، فریدون حافظی، فرهنگ شریف، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، حسن کسایی، لطف الله مجد، علی تجویدی، رضا ورزنده، منصور صارمی، محمد موسوی، احمد عبادی، حسن ناهید، انوشیروان روحانی، همایون خرم، حبیب الله بدیعی و شمار زیادی از نوازندگان و خوانندگان دیگر اشاره کرد.
