معنی ضرب المثل ” چوب معلم گله، هر كی نخوره خله “

همه چیز درباره مفهوم ضرب المثل “چوب معلم گله، هر کی نخوره خله”

این ضرب المثل قدیمی درباره روش های سختگیرانه آموزش در گذشته صحبت می کند. در روزگار قدیم، معلمان برای تربیت و آموزش دانش آموزان از تنبیه بدنی استفاده می کردند. این مثل اشاره به این دارد که وقتی معلم چوب تنبیه را در دست می گرفت، همه دانش آموزان در معرض تنبیه قرار می گرفتند و کسی نمی توانست از آن فرار کند.

معنی اصلی این ضرب المثل این است که:
هنگامی که یک مشکل یا اتفاق ناخوشایند برای گروهی پیش می آید، معمولاً همه اعضای آن گروه تحت تأثیر قرار می گیرند و کسی از عواقب آن در امان نمی ماند.

امروزه از این ضرب المثل در موقعیت های مختلفی استفاده می شود. برای مثال:
– وقتی در یک اداره مدیر جدید سختگیری می آید و برای همه کارمندان مقررات سخت وضع می کند
– وقتی در یک کلاس به خاطر خطای یک دانش آموز، تمام کلاس تنبیه می شوند
– وقتی تصمیمی گرفته می شود که بر همه افراد یک گروه تأثیر می گذارد

شعر مربوط به این ضرب المثل:

چوب معلم گله، هر کی نخوره خله
هر کس که درس نخونه، تو دردسر میمونه
آدم که بیسواد باشه، همیشه در جلو و عقب میپاشه
پس خوبه که با سواد باشی، تا تو زندگی براد باشی

در این نوشته، می‌خواهیم معنی و مفهوم اصلی یک ضرب‌المثل کهن ایرانی را با هم مرور کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

معنی ضرب المثل چوب معلم گله، هر كی نخوره خله چیست؟

1- منظور این است که وقتی معلمی دانش‌آموزی را تنبیه می‌کند، هدفش این است که او درس را بهتر یاد بگیرد و پیشرفت کند. اگر دانش‌آموزی تنبلی کند و هیچ پیامدی برای آن نداشته باشد، ممکن است چیزی یاد نگیرد و درنتیجه در بی‌خبری باقی بماند.

2- معمولاً معلمان هنگام برخورد با دانش‌آموزی که درس نخوانده، از این ضرب‌المثل استفاده می‌کنند. مفهوم اصلی آن این است که هرگونه تشویق یا تذکر و حتی ناراحتی معلم، به نفع خود دانش‌آموز است تا او درس بخواند و آینده‌ای بهتر برای خود بسازد.

3- این ضرب‌المثل از نظر معنایی نزدیک است به این گفته: “جور استاد به ز مهر پدر” که از شعر سعدی گرفته شده است.

4- همچنین در شعری آمده است:
**چوب معلم گر بود زمزمه محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را**
یعنی اگر معلم با نیت خیر و از روی محبت، دانش‌آموز را دعوا کند یا از دستش عصبانی شود، حتی دانش‌آموزی که از مدرسه فراری است، آن‌قدر به درس علاقه‌مند می‌شود که حتی روزهای تعطیل هم به مدرسه می‌آید!
البته در اینجا منظور تنبیهی است که از روی دلسوزی و محبت باشد، وگرنه ممکن است نتیجه برعکس دهد. در واقع اگر بتوان در دانش‌آموز علاقه به یادگیری ایجاد کرد و اهمیت علم را به او نشان داد، خودش با اشتیاق و بدون اجبار به مدرسه خواهد آمد.

5- یعنی دانشی که با سختی و تلاش به دست بیاید، بهتر از نادانی است که در اثر راحتی و آسایش زیاد ایجاد شده باشد.

شعر کامل از نظیری نیشابوری

اگر بخواهم از عشق بگویم و داستانش را بازگویم،
تمام اشک‌ها و ناله‌هایش را بر دوش و سینه می‌کشم.

گل در پاییز شکفت، اما این دل هنوز در بند است؛
و در عمق ناخن‌ها، هیچ بخت گره‌گشایی نیست.

نه راهی می‌شناسم، نه تأثیری بر دلی می‌گذارم؛
صدای ناهمساز کاروان، نجوای درونی مرا می‌پیچاند.

هر رنجی که بر عاشقان سخت‌تر شود،
برای همت بلند، چون طعمه‌ای از استخوان است.

اگر درس معلم، با مهر و محبت همراه باشد،
جمعه‌ها هم کودک فراری را به مکتب می‌کشاند.

اندام جم شکست، اما پیکر عشق ساخته شد؛
دل، با دیدار دوست، به آیینه‌ای برای جهان تبدیل گشت.

در پیش «نظیری»، از درد دلی می‌گویم که
بر درگاه پادشاه، ناله‌های آن گدا هنوز شنیده می‌شود.

اختصاصی-آرین لوتوس