معنی ضرب المثل ” گشتم نبود نگرد نیست “
همانطور که می‌دانید، ضرب‌المثل‌ها جملات کوتاه و پرمعنایی هستند که در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارند. یکی از این ضرب‌المثل‌های معروف، «گشتم نبود، نگرد نیست» است. در ادامه به توضیح این ضرب‌المثل می‌پردازیم.
**معنی و مفهوم اصلی**
این ضرب‌المثل در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که شخصی با تلاش و جست‌وجوی بسیار، به نتیجه‌ای نمی‌رسد و در نهایت این باور را پیدا می‌کند که آن چیز اصلاً وجود خارجی ندارد. در واقع، وقتی شما همه جا را به دقت می‌گردید و چیزی را پیدا نمی‌کنید، کم‌کم به این نتیجه می‌رسید که احتمالاً آن چیز هرگز وجود نداشته است.
این مثل بر پایه این منطق ساده استوار است: اگر چیزی واقعاً وجود داشت، پس از این همه جست‌وجوی دقیق باید پیدا می‌شد. چون پیدا نشده، پس حتماً وجود ندارد.
**داستان پیدایش ضرب‌المثل**
در گذشته، مرد کشاورزی صبح زود برای کار به مزرعه می‌رفت. یک روز متوجه می‌شود یکی از ابزارهای مهمش گم شده است. به همین خاطر، تمام خانه و مزرعه را به دقت زیر و رو می‌کند؛ از انبار گرفته تا گوشه و کنار زمین زراعی. اما هرچه بیشتر می‌گردد، اثری از آن ابزار پیدا نمی‌کند.
در نهایت، خسته و ناامید به همسرش می‌گوید: «همه جا را گشتم و آن را نیافتم. پس حتماً اصلاً چنین وسیله‌ای در کار نبوده و وجود خارجی نداشته است.» این جمله به مرور زمان در میان مردم رایج شد و به شکل ضرب‌المثل «گشتم نبود، نگرد نیست» درآمد.
**نکات مهم درباره این ضرب‌المثل**
* **تأکید بر جست‌وجوی کامل:** این ضرب‌المثل فقط در مواردی به کار می‌رود که جست‌وجو به طور کامل و در همه مکان‌های ممکن انجام شده باشد. اگر کسی تنها نگاهی سطحی انداخته باشد، استفاده از این مثل درست نیست.
* **بیان ناامیدی و نتیجه‌گیری:** این جمله نشان‌دهنده لحظه‌ای است که فرد پس از تلاش بی‌فایده، دست از جست‌وجو می‌کشد و به عدم وجود چیزی قانع می‌شود.
* **کاربرد در مسائل غیرملموس:** اگرچه ریشه این ضرب‌المثل در یک داستان فیزیکی است، اما امروزه در مورد چیزهای غیرقابل لمس نیز استفاده می‌شود. برای مثال، در بحث‌ها برای رد ادعایی که هیچ مدرک و شاهدی برای آن وجود ندارد.
**مثال‌هایی برای درک بهتر**
* **مثال ۱:** احمد ادعا می‌کرد که در جنگل اطراف روستا، چشمه آب گرم وجود دارد. چندین گروه به سرپرستی افراد باتجربه، تمام آن جنگل را برای چند روز گشتند، اما هیچ اثری از چشمه پیدا نکردند. در پایان، بزرگ‌ترهای روستا گفتند: «ما همه جنگل را **گشتیم نبود، پس نگرد نیست**. چنین چشمه‌ای اینجا وجود ندارد.»
* **مثال ۲:** در یک پروژه تحقیقاتی، دانشمندان سال‌ها در پی یافتن یک ماده خاص بودند. آنها با استفاده از پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها، همه آزمایش‌های ممکن را انجام دادند، اما به نتیجه‌ای نرسیدند. سرپرست تیم در گزارش نهایی نوشت: «با توجه به جست‌وجوی گسترده و عدم یافتن任何 اثری، می‌توان نتیجه گرفت که این ماده در شرایط آزمایشگاهی ما **وجود ندارد**.»
* **مثال ۳ (در یک گفت‌وگوی روزمره):**
* سارا: «مطمئنم که یک جای خانه کلیدم را گذاشته‌ام!»
* مادرش: «عزیزم، من تمام خانه را چندبار گشتم. روی میز، داخل کشوها، زیر مبل‌ها، توی جیب لباس‌ها… همه جا را نگاه کردم. **گشتم نبود، نگرد نیست**. باید قبول کنی که آن را با خودت به بیرون برده‌ای.»
در پایان می‌توان گفت این ضرب‌المثل بیانگر این حکمت است که پس از یک تلاش منطقی و همه‌جانبه، باید عاقل بود و عدم وجود چیزی را پذیرفت، نه اینکه به جست‌وجوی بیهوده ادامه داد.
در این نوشته، با مفهوم و معنای یک ضرب‌المثل کهن و اصیل ایرانی آشنا خواهید شد. در ادامه با ما همراه باشید.
گشتم نبود نگرد نیست کنایه از چیست؟
۱- این کنایه نشان می‌دهد که فرد از پیدا کردن چیزی ناامید شده و به دیگران هشدار می‌دهد که اگر آنها هم به دنبال آن بگردند، نتیجه‌ای نخواهند گرفت.
۲- یعنی چیزی که تو در جستجوی آن هستی، من بارها و بارها گشته‌ام و به آن نرسیده‌ام! پس تو هم مانند من وقت خود را برای این کار از دست نده.
۳- وقتی کسی می‌خواهد تجربهٔ ناموفق خود در رسیدن به یک هدف را با دیگران در میان بگذارد، از این ضرب‌المثل استفاده می‌کند.
مثال های این ضرب المثل
وقتی همه دوستانش در روزهای سخت، او را تنها گذاشتند، بسیار ناراحت شد و از ته دل گفت: “دیگر رفیق باوفا پیدا نمی‌کنی! من که سال‌ها دنبالش گشتم، پیدا نکردم. تو هم دنبالش نرو، چون وجود ندارد!”
دیروز انگشترم را در کافه جا گذاشتم. خیلی دنبالش گشتم، اما پیدایش نکردم. تو هم بی‌جهت دنبالش نرو! گشتم نبود، نرو که نیست!
گاهی این ضرب‌المثل را برای شوخی به کار می‌برند؛ مثلاً وقتی مادرها چیزی را قایم می‌کنند و بعد نه خودشان پیدایش می‌کنند و نه کس دیگری می‌تواند آن را پیدا کند. در چنین مواقعی، این جمله را به شوخی می‌گویند؛ یعنی دیگر هیچ امیدی به پیدا شدنش نداشته باش!
اگر دوست دارید همه ضرب‌المثل‌های فارسی را یاد بگیرید، کافیست روزی فقط پنج دقیقه وقت بگذارید و با ده ضرب‌المثل آشنا شوید.
می‌توانید معنای پنج هزار ضرب‌المثل فارسی را یاد بگیرید.
اختصاصی-آرین لوتوس
