معنی ضرب المثل ” به اسب شاه گفتند یابو “
این ضرب‌المثل زمانی به کار می‌رود که کسی در یک زمینه بسیار برجسته و متخصص است، اما به جای استفاده از همان تخصص، در کاری دیگر که در آن مهارت کمتری دارد دخالت می‌کند.
داستان پشت این مثل این‌گونه است:
می‌گویند روزی اسب مخصوص شاه، که حیوانی اصیل، زیبا و تربیت‌شده بود، گم شد. وقتی آن را پیدا کردند، دیدند در حالی که یک یابو (که حیوانی بارکش و معمولی است) باید گاری را بکشد، این اسب نجیب در جلوی گاری بسته شده و کار یک یابو را انجام می‌دهد. مردم با تعجب گفتند: “به اسب شاه گفتند یابو!” یعنی تو که اینقدر ارزشمندی و برای کارهای بزرگ ساخته شده‌ای، چرا خودت را به جای یک حیوان بی‌ارزش و معمولی قرار می‌دهی و کاری پایین‌تر از شأن خودت انجام می‌دهی؟
در زندگی روزمره، این مثل به ما یادآوری می‌کند که هر کسی در جایگاه و موقعیت خودش بهترین عملکرد را دارد و نباید توانایی‌های خود را برای کارهای بی‌ارزش یا نادرست هدر دهیم.
در این نوشته، می‌خواهیم معنی و مفهوم واقعی این ضرب‌المثل کهن ایرانی را با هم بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
معنی به اسب شاه گفتند یابو چیست؟
1- یابو به چه معناست؟ یابو در واقع قاطری است که شبیه اسب به نظر می‌رسد، اما برای حمل بار استفاده می‌شود و نژادش از اسب معمولی پایین‌تر است. پس وقتی به اسبی یابو می‌گویند، در واقع آن را دون‌مرتبه می‌دانند.
حالا فرض کنید اسبی متعلق به پادشاه باشد. چنین اسبی ممکن است به خاطر موقعیت ویژه‌اش احساس بزرگی کند و اگر کسی به اشتباه به او بگوید “یابو”، ناراحت شود!
2- با این توضیحات، مشخص می‌شود که این ضرب‌المثل در بین مردم برای اشاره به افراد نالایق و بی‌ارزش به کار می‌رود. کسانی که خود را بالاتر از دیگران می‌بینند و با کوچکترین حرف یا رفتاری ناراحت می‌شوند.
3- گاهی نیز از این ضرب‌المثل برای توهین به کسی استفاده می‌شود که سزاوار چنین برخوردی است.
4- در واقع این ضرب‌المثل برای مسخره کردن افراد مغرور و متکبری است که خود را بسیار مهم می‌پندارند. مثلاً وقتی حرف ساده‌ای می‌زنید و آنها آن را به شکل بدی تفسیر می‌کنند و ناراحت می‌شوند، این ضرب‌المثل را به کار می‌برند. معنایش این است: تو مثل اسب پادشاهی هستی که اگر کسی به تو بگوید “یابو”، ناراحت می‌شوی!
♦ نکته مهم: باید توجه داشت که این ضرب‌المثل را نباید برای هر کسی که از حرفی ناراحت می‌شود استفاده کرد. این عبارت یک ضرب‌المثل توهین‌آمیز محسوب می‌شود. همانطور که اشاره شد، این مثل برای افراد متکبر به کار می‌رود؛ کسانی که برای شخصیت دیگران ارزشی قائل نیستند و همیشه دنبال فرصتی هستند تا با زیر سؤال بردن دیگران، خودشان را بهتر و محبوب‌تر نشان دهند.
در واقع، برای اینکه غرور و تکبر این افراد را کاهش دهیم، در موقعیت‌هایی که رفتار متکبرانه‌ای از خود نشان می‌دهند، استفاده از این ضرب‌المثل می‌تواند مناسب باشد.
مثلاً اگر به یک فرد متکبر که مقام و موقعیتی دارد احترام کافی نگذارید، یا او را با عنوان مقامش صدا نزنید، ممکن است ناراحت شود! در چنین شرایطی می‌گویند: به اسب شاه گفتند یابو (و ناراحت شد!).
