بیوگرافی میرزا عبدالله فراهانی؛ نوازنده برجسته سه‌تار

میرزا عبدالله فراهانی که با نام میرزا عبدالله نیز معروف است، یک نوازندهٔ چیره‌دست تار و سه‌تار بود. هرچند که شهرت اصلی او بیشتر به خاطر نوازندگی سه‌تار است. او کسی است که ردیف‌های موسیقی سنتی ایران را منظم و تدوین کرد و به همین دلیل، از استادان برجستهٔ موسیقی اصیل ایرانی محسوب می‌شود. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، با زندگی و آثار هنری این استاد بزرگ آشنا خواهید شد.

تولد و کودکی میرزا عبدالله فراهانی

میرزا عبدالله فراهانی در سال ۱۲۲۲ در شهر فراهان به دنیا آمد. خانواده‌اش اهل موسیقی بودند و در این زمینه پیشینه داشتند. پدرش علی‌اکبر فراهانی، در زمان ناصرالدین‌شاه تار می‌نواخت. دیگر اعضای خانواده او نیز نوازنده بودند؛ مانند برادرش میرزا حسن و ناپدری‌اش آقا غلامحسین فراهانی که نخستین کسانی بودند که به میرزا عبدالله موسیقی آموختند. بعدها او نیز آنچه آموخته بود، به برادر کوچک‌ترش آقا حسین‌قلی یاد داد.

ردیف میرزا عبدالله

میرزا عبدالله فراهانی با بازبینی در دوازده دستگاه اصلی موسیقی ایرانی و ترکیب کردن بعضی از آن‌ها، هفت دستگاه کامل ایجاد کرد. براساس روایتی که روح الله خالقی نقل کرده، اولین بار علینقی وزیری پیشنهاد نت‌نویسی ردیف میرزا عبدالله را با ابراهیم آژنگ، که رئیس اداره‌ای بود، در میان گذاشت. سپس استاد وزیری و آژنگ به خانه عبدالله فراهانی رفتند و به او پیشنهاد کردند که آثارش را مکتوب کنند تا برای نسل‌های بعد باقی بماند. در ابتدا میرزا عبدالله مطمئن نبود که آن دو بتوانند دقیقاً همان چیزی را که او می‌نوازد، روی کاغذ بیاورند؛ اما وقتی شنید که علینقی وزیری از روی نت‌ها می‌نوازد، از دقت کار مطمئن شد. آن‌ها این کار را به طور پیوسته و به مدت هجده ماه ادامه دادند تا اینکه ردیف هفت‌دستگاه میرزا عبدالله کامل شد.

فعالیت در زمینه تدریس

استاد عبدالله فراهانی، تا پایان عمرش یک معلم واقعی و کامل بود و با حوصله و بردباری، شاگردان بسیاری را آموزش داد. برخی از شاگردان او عبارت‌اند از: مهدی‌قلی هدایت، فرصت شیرازی، ابوالحسن صبا، حسین هنگ‌آفرین، سید حسین خلیفه، مهدی‌خان صلحی، اسماعیل قهرمانی، سید مهدی دبیری، محمد ایرانی مجرد و پسرش احمد عبادی. درس‌های او ابتدا در محله امام زاده یحیی و سپس در خیابان عین‌الدوله تشکیل می‌شد.

میرزا عبدالله در آموزش بسیار بخشنده بود و همیشه تلاش می‌کرد تا موسیقی اصیل ایرانی را گسترش دهد و پیشرفت دهد. او از شاگردانی که وضع مالی خوبی نداشتند، نه تنها پولی برای یادگیری نمی‌گرفت، بلکه به آن‌ها کمک مالی نیز می‌کرد.