ساز ماریمبا | زیلوفون غول‌پیکر آفریقایی!
یکی از سازهای شنیدنی و جالب در آفریقا، ماریمبا نام دارد. این ساز از نظر ظاهری بسیار شبیه به زیلوفون است، با این تفاوت که اندازه‌ی بزرگ‌تری دارد و از نظر ساختاری نیز با آن متفاوت است. اگر کنجکاو هستید تا بیشتر با این ساز کوبه‌ای آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبلاگ آرین لوتوس با ما همراه بمانید.
لغت‌شناسی ماریمبا
در زبان انگلیسی، واژهٔ ماریمبا نخستین بار در سال ۱۷۰۴ به کار رفت.
ریشهٔ این کلمه به زبان‌های بانتو بازمی‌گردد. بانتو نام گروه بزرگی متشکل از ۵۰۰ زبان مختلف است که در مناطق جنوب صحرای آفریقا رواج دارند.
در این زبان، بخش «ما» به معنای «چندین» یا «بسیاری» است و «ریمبا» به نوعی ساز چوبی به نام زیلوفون اشاره دارد.
ساختار ساز ماریمبا
ماریمبا از تیغه‌های چوبی یا گاهی از تیغه‌های فایبرگلاس ساخته می‌شود که روی یک پایه مخصوص قرار می‌گیرند. ماریمباهایی که از چوب ساخته شده‌اند، معمولاً صدای گرم‌تر و بهتری دارند؛ به‌ویژه اگر جنس آن‌ها از چوب رز باشد. چوب پاداوک هم گزینه مناسب و کم‌هزینه‌تری نسبت به چوب رز محسوب می‌شود. تیغه‌های این ساز در قسمت نت‌های بم، پهن‌تر و بلندتر هستند و هر چه به سمت نت‌های زیر می‌رویم، کوتاه‌تر و باریک‌تر می‌شوند. ماریمباهای امروزی معمولاً دو ردیف تیغه دارند، در حالی که در گذشته تنها یک ردیف تیغه چوبی روی ساز قرار می‌گرفت.
تیغه‌های ماریمبا سوراخ‌هایی دارند که ریسمان از آن‌ها عبور می‌کند و به این ترتیب، تیغه‌ها محکم در کنار هم نگه داشته می‌شوند. این تیغه‌ها دقیقاً مانند کلیدهای پیانو به صورت منظم و پلکانی چیده شده‌اند. در زیر هر تیغه نیز یک لوله مخصوص قرار دارد که نقش تقویت‌کننده صدا را ایفا می‌کند.
معمولاً ماریمباهای استاندارد در آمریکا با فرکانس ۴۴۰ هرتز و ماریمباهای تجاری مخصوص ارکستر با فرکانس ۴۴۲ هرتز کوک می‌شوند. نوازنده با استفاده از چوب‌هایی به نام پتک، روی تیغه‌ها ضربه می‌زند. این پتک‌ها از جنس چوب توس، خیزران یا فایبرگلاس هستند. برای نواختن نت‌های بم، از پتک‌های نرم‌تر و برای نت‌های زیر، از پتک‌های سفت‌تر استفاده می‌شود. امروزه از ماریمبا هم به صورت تکنواز و هم در ارکسترها، گروه‌های کوبه‌ای و گروه‌های برنجی استفاده می‌شود.
مقایسه ماریمبا و زیلوفون
ماریمبا نسبت به زیلوفون، صدای بم‌تری دارد.
در ماریمبا، نت‌ها دقیقاً همان‌طور که نوشته شده‌اند نواخته می‌شوند؛ اما زیلوفون یک اکتاو بالاتر از نت نوشته شده صدا می‌دهد.
قطعه‌های چوبی ماریمبا نرم‌تر از زیلوفون هستند و به همین دلیل صدای آن عمیق‌تر و لطیف‌تر است.
محدوده صدای ماریمبا نیز چهار اکتاو پایین‌تر از زیلوفون است.
