علامت فرماتا در موسیقی چیست؟ + نحوه اجرا
هر روز، موسیقیدانان با تعداد زیادی از واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی موسیقی سر و کار دارند. اگرچه حوزهٔ مفاهیم موسیقی بسیار وسیع است، ولی یادگیری همهٔ آن‌ها برای یک نوازندهٔ حرفه‌ای ضروری به شمار می‌رود. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، می‌خواهیم یکی از این اصطلاحات کلیدی، یعنی فرماتا در موسیقی را به طور کامل توضیح دهیم.
فرماتا در موسیقی چیست؟
پیش از آنکه به سراغ معنی و کاربرد فرماتا برویم، بیایید کمی به ریشه این واژه بپردازیم. فرماتا در اصل یک کلمه ایتالیایی است که معنای “توقف”، “ایست” یا “مکث” میدهد. این معانی به خوبی نقش فرماتا در موسیقی را نشان میدهند. در گفتار روزمره ایتالیایی، فرماتا به “چشم پرنده” نیز معروف است که به شکل ظاهری این علامت شباهت دارد. برخی از آهنگسازان امروزی، فرماتا را فراتر از شکل سنتی آن ـ که یک نیمدایره است ـ به کار برده‌اند و برای نشان دادن زمان مکث، از فرماتاهای مربعی و مثلثی شکل هم استفاده کرده‌اند؛ البته این شکل‌ها چندان رایج و استاندارد نیستند. حالا که با معنی و شکل این علامت آشنا شدیم، بهتر است نگاهی به کاربرد آن در موسیقی بیندازیم.
فرماتا در سده پانزدهم میلادی به دنیای موسیقی وارد شد. این علامت معمولاً در بالای نت و گاهی نیز در زیر آن قرار می‌گیرد؛ همچنین می‌توان آن را روی سکوت یا حتی خط میزان هم مشاهده کرد. فرماتا نشان میدهد که آن نت باید مدت زمان بیشتری نسبت به ارزش اصلی خودش کشیده شود. بی‌شک اولین پرسشی که برایتان پیش می‌آید این است که دقیقاً چقدر باید این کشش را اضافه کرد؟ پاسخ این است که این موضوع یک تصمیم شخصی است و به نظر و سلیقهٔ نوازنده یا رهبر گروه بستگی دارد. در ارکسترهای بزرگ معمولاً رهبر ارکستر است که تعیین می‌کند نت‌های دارای فرماتا چقدر کشش پیدا کنند. در مقابل، نوازندگانی که تنها می‌نوازند، خودشان دربارهٔ مدت زمان فرماتا تصمیم می‌گیرند. معمولاً رایج‌ترین حالت این است که با استفاده از فرماتا، ارزش زمانی نت دو برابر شود.
نام‌های دیگر فرماتا در موسیقی
علامت ایست (Corona) در زبان ایتالیایی
علامت توقف (Point d’orgue) در زبان فرانسوی
علامت درنگ (Fermate) در زبان آلمانی
علامت کشش (Calderón) در زبان اسپانیایی
علامت مکث (Suspensão) در زبان پرتغالی
