همه‌‌چیز درباره ساز تار باس یا بم تار

تار یکی از سازهای محبوب و کهن در موسیقی ایرانی است که با صدای زیبا و ظاهر خاص خود شناخته می‌شود. اما شاید کمتر کسی نام «تار باس» یا «بم‌تار» را شنیده باشد. این ساز در واقع نوعی تار است که توسط کلنل علی‌نقی وزیری ساخته شده است. از نظر شکل و شمایل، تار باس تقریباً شبیه به تار معمولی است، اما در جزئیات ساخت و صدادهی تفاوت‌هایی دارد. اگر دوست دارید بیشتر با این ساز آشنا شوید، در ادامه با ما همراه باشید. همچنین برای خواندن مقاله‌های آموزشی بیشتر در زمینه موسیقی می‌توانید به وبلاگ آرین لوتوس مراجعه کنید.

تار باس چیست؟

تار باس سازی شبیه به تار معمولی است که سه سیم دارد. محدوده صوتی این ساز نزدیک به دو اکتاو است و معمولاً با فاصله‌های چهارم و پنجم کوک می‌شود. از این ساز بیشتر در اجراهای دسته‌جمعی موسیقی ایرانی استفاده می‌شود و در اصل برای نواختن در ارکستر طراحی شده است.

مضراب‌های تار باس از جنس پلاستیک یا شاخ حیوانات ساخته می‌شوند. بعضی وقت‌ها هم از پیک گیتار برای نواختن آن استفاده می‌کنند. یادتان باشد اگر به جای مضراب مناسب از مضراب تار معمولی برای نواختن استفاده کنید، صدای جیرجیر سیم‌ها به گوش می‌رسد.

تفاوت‌های تار و تار باس

صدای تار باس، یک اکتاو از تار معمولی پایین‌تر است.

دستهٔ تار باس، از دستهٔ تار بلندتر است.

کاسهٔ تار باس بزرگ‌تر است و صدای پرحجم‌تری تولید می‌کند.

سیم‌های تار باس از سیم‌های تار معمولی کلفت‌تر هستند.

روی نقارهٔ تار باس معمولاً پوستی کشیده نمی‌شود و این قسمت باز است.

برای سیم‌های بم تار باس، معمولاً از سیم‌های سازهایی مثل ویولن‌سل، عود یا گیتار استفاده می‌شود.

تار باس بیشتر برای نواختن در گروه‌های موسیقی و همنوازی طراحی شده و کمتر به صورت تکنواز از آن استفاده می‌شود.

مخترع بم تار

اولین کسی که ساز تار باس را ساخت، کلنل علینقی وزیری بود. او یک استاد برجسته موسیقی ایرانی است که خدمات زیادی به موسیقی سنتی کشورمان کرده است. از کارهای مهم او می‌توان به پایه‌گذاری آهنگ‌سازی برای ارکسترهای ایرانی و نوشتن نت‌های ردیف موسیقی اشاره کرد.

علینقی وزیری در کشورهای آلمان و فرانسه تحصیل کرده بود و پس از بازگشت به ایران، مدرسه‌ای به نام مدرسه عالی موسیقی در تهران بنیان گذاشت. او توانست روش نت‌نویسی را در موسیقی ایرانی رواج دهد و نشانه‌هایی مانند «علامت عرضی سر و کرن» را نیز ابداع کند.

علاوه بر این، وزیری در ساختن سازهای جدید هم مهارت داشت. او چهار نوع مختلف از تار را طراحی کرد که از میان آن‌ها می‌توان تار سوپرانو و تار باس را نام برد. امروزه تار سوپرانو دیگر استفاده نمی‌شود، اما تار باس به عنوان یکی از سازهای مجموعه سازهای ملی ایران پذیرفته شده است.