نکاتی که باید قبل از یادگیری کمانچه بدانید
کمانچه یکی از سازهای قدیمی و اصیل ایرانی است. این ساز از دورههای صفویه و قاجاریه در ایران رواج داشته، البته شکل و ساختار کمانچه در گذشته با نوع امروزی آن تفاوت دارد. وقتی ویولن به ایران آمد، تأثیر زیادی روی کمانچه گذاشت و تغییراتی در آن ایجاد شد؛ از جمله تعداد سیمهایش از سه تا به چهار عدد افزایش یافت. سرانجام، کمانچه به شکل کنونیاش در سال ۱۳۹۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. امروزه افراد زیادی دوست دارند نواختن کمانچه را یاد بگیرند. معمولاً در شروع راه، سوالات مختلفی برای هنرجویان پیش میآید: آیا یادگیری کمانچه دشوار است؟ چقدر زمان میبرد تا بتوانیم آن را بنوازیم؟ روش صحیح نواختن کمانچه چگونه است؟ در این نوشته قصد داریم به این پرسشها پاسخ دهیم. همچنین میتوانید مطالب آموزشی بیشتر درباره کمانچه را در وبلاگ آرین لوتوس مطالعه کنید.
یادگیری کمانچه چقدر طول میکشد؟
برای اینکه بدانید چقدر طول میکشد تا کمانچه یاد بگیرید، اول باید هدف خود را مشخص کنید. اگر قصد شما این است که فقط اصول اولیه را فرا بگیرید و بتوانید ملودیهای ساده را اجرا کنید، حدود یک تا دو سال زمان لازم دارید. اما اگر میخواهید به مهارت بالایی برسید و در گروههای موسیقی بنوازید، باید حداقل چهار سال تمرین منظم داشته باشید. این مدت زمان، یک برآورد کلی است و ممکن است شما بسته به سن، استعداد و زمانی که برای تمرین میگذارید، زودتر یا دیرتر به نتیجه برسید.
بهترین سن یادگیری کمانچه چند سال است؟
برای شروع یادگیری ساز کمانچه، کودکان باید حداقل ۶ سال سن داشته باشند. بزرگسالان نیز در هر سنی میتوانند نواختن این ساز را آغاز کنند. اگر فرد علاقه و پشتکار لازم را داشته باشد و به طور منظم تمرین کند، خیلی زود میتواند در نواختن کمانچه مهارت پیدا کند.
کمانچه خوب چه ویژگیهایی دارد؟
اگر قصد خرید کمانچه دارید، بهتر است ابتدا با ویژگیهای یک ساز مرغوب آشنا شوید. در ادامه، نکات مهم برای انتخاب یک کمانچه خوب را مرور میکنیم:
یک کمانچه باکیفیت، معمولاً پوستی کهنه و بدون بو دارد. پوستهای تازه وقتی با رطوبت یا آب تماس پیدا میکنند، ممکن است بوی نامطبوعی بگیرند.
برای تشخیص پوست کهنه، دو نشانه اصلی را به خاطر بسپارید: اول اینکه رنگ پوست کهنه ماتتر و کدرتر است و دوم اینکه اگر با ناخن روی آن فشار بیاورید، اثری روی پوست باقی نمیماند.
ضخامت پوست کمانچه نیز در نوع صدا تأثیر دارد. اگر به دنبال صدای شفاف و رسا هستید، کمانچه با پوست نازک انتخاب مناسبی است. اما اگر صدای بم و غلیظتر را ترجیح میدهید، بهتر است به سراغ کمانچههایی با پوست ضخیمتر بروید.
زاویهای که دسته به کاسه ساز متصل شده نیز باید استاندارد باشد و تعادل مناسبی بین وزن کاسه و دسته وجود داشته باشد. در غیر این صورت، هنگام نواختن مجبورید فشار بیشتری برای نگهداشتن ساز وارد کنید.
دسته کمانچه باید محکم و مقاوم باشد و معمولاً از جنس استخوان یا چوب آبنوس ساخته میشود تا دوام و کیفیت لازم را داشته باشد.
در پایان به آرشه کمانچه هم توجه کنید. یک آرشه خوب معمولاً از موی دم اسب ساخته شده که انعطاف و کشش مناسبی برای نواختن دارد.
آیا یادگیری کمانچه سخت است؟
یادگیری کمانچه چقدر سخت یا آسان است، کاملاً به شرایط و تواناییهای شما بستگی دارد. اگر با اصول موسیقی آشنا باشید، گوشتان به نواها حساس باشد و زمان کافی برای تمرین اختصاص دهید، قطعاً یادگیری این ساز برای شما سادهتر خواهد بود. برعکس، اگر پیشزمینهای از موسیقی نداشته باشید یا زمان کمی را به تمرین اختصاص دهید، طبیعی است که فراگیری کمانچه چالشبرانگیزتر به نظر برسد. در کل، کمانچه در مقایسه با بسیاری از سازهای دیگر، ساز سادهای محسوب نمیشود؛ اما با آموزش درست و تمرین مداوم، میتوان به خوبی بر نواختن آن مسلط شد. ما در آرین لوتوس با بهرهگیری از روشهای آموزشی کارآمد و بهروز، یادگیری کمانچه را برای شما لذتبخش و آسان میکنیم.
انواع کمانچه در ایران چگونه هستند؟
علاوه بر کمانچه اصلی و سنتی ایران، گونههای دیگری از این ساز نیز در مناطق مختلف و با سبکهای امروزی ساخته شدهاند. در ادامه با انواع کمانچه بیشتر آشنا میشوید.
کمانچه لری (تال)
کمانچه ای که در منطقه لرستان رایج است، با نام “تال” نیز شناخته میشود. تال از نظر ساختاری با کمانچه معمولی تفاوت دارد؛ کمانچههای رایج معمولاً چهار سیم دارند، اما تال فقط سه سیم دارد. همچنین کاسه صوتی تال، برخلاف انواع دیگر، از پشت کاملاً باز ساخته میشود.
این ساز غالباً در فضاهای آزاد مانند دشتها، صحراها و کوهستان نواخته میشود. باز بودن پشت کاسه، باعث میشود صدای ساز قدرت و بلندی بیشتری پیدا کند و به خوبی در این محیطهای گسترده شنیده شود. علاوه بر این، همین ویژگی باعث میشود نوازنده بتواند ساز را با سرعت و چابکی بیشتری بچرخاند.
کمانچه آذری
کمانچه آذری نسبت به کمانچه ایرانی دارای مشخصات متمایزی است. دسته آن کوتاهتر است، روی کاسه آن از پوست کلفتتری استفاده میشود و کاسه ساز نیز بزرگتر و پهنتر است. علاوه بر این، سیمهای این کمانچه ضخامت بیشتری دارند. نوازندگان این ساز معمولاً آرشه را در فاصلهای دور از خرک روی سیمها به حرکت درمیآورند.
کمانچه آلتو
این مدل از کمانچه با الهام از سازهای زهی کشورهای غربی طراحی شده است. کمانچه آلتو صدایی عمیق و ملایم دارد؛ در حالی که صدای کمانچه معمولی، تیز و زیر است. در این نوع از کمانچه، سیم «دو» جای سیم «می» قرار میگیرد. همچنین فاصلهی محلهای انگشتگذاری روی ساز در کمانچه آلتو، بیشتر از کمانچه معمولی است. تفاوت دیگر این دو ساز در اندازهی آنهاست. به طور کلی، تمام کمانچههای آلتو از کمانچههای معمولی بزرگتر هستند.
کمانچه ترکمنی
کمانچه ترکمنی را با نام قیجاق نیز میشناسند. این ساز از نظر ظاهری بسیار شبیه به کمانچه ایرانی است، اما چند تفاوت مهم دارد: روی کاسه صوتی آن به جای چوب، از پوست گربهماهی یا پوست قلب شتر پوشیده شده است. همچنین این ساز تنها سه سیم دارد و از نظر اندازه، کوچکترین نوع کمانچه به شمار میرود. کمانچه ترکمنی عمدتاً توسط ترکمنهای ساکن شمال ایران و استان گلستان نواخته میشود.
