هوش موسیقیایی (تعریف+ویژگیها+تقویت)
حتماً تا به حال عبارت “هوش موسیقایی” به گوشتان خورده است. اما چقدر با معنای دقیق آن، ویژگیهایش و روشهای تقویت آن آشنا هستید؟ در این نوشته، همهی آنچه باید درباره این نوع هوش بدانید، برایتان توضیح داده میشود. اگر به خواندن مطالب آموزشی دیگر در زمینه موسیقی علاقه دارید، میتوانید به وبلاگ آرین لوتوس مراجعه کنید.
هوش موسیقیایی چیست؟
برای شروع، باید ببینیم هوش موسیقیایی دقیقاً چه معنایی دارد. این ایده اولین بار توسط هاوارد گاردنر در سال ۱۹۸۳ ارائه شد. او در نظریه خود به نام «هوشهای چندگانه» هشت نوع هوش را معرفی کرد که یکی از آنها هوش موسیقیایی است.
حال سوال این است که گاردنر چه تعریفی از هوش موسیقیایی دارد؟ به زبان ساده، این هوش یعنی توانایی فهمیدن، تشخیص دادن، ساختن و تغییر دادن صداها، نواها، ریتمها و آهنگها. همچنین به این معناست که فرد به صداهای اطرافش بسیار حساس است و به سرعت به آنها واکنش نشان میدهد.
از نظر ساختار بدن هم، هوش موسیقیایی تعریف خاص خود را دارد. کسانی که این هوش در آنها قوی است، وقتی به موسیقی گوش میدهند، از قسمتی از مغز به نام «لوب پس سری» استفاده میکنند؛ در حالی که افراد معمولی بیشتر «لوب گیجگاهی» مغزشان فعال میشود.
تفاوتهای دیگری نیز بین افراد معمولی و کسانی که هوش موسیقی بالایی دارند وجود دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
ویژگی های هوش موسیقیایی
کسانی که هوش موسیقایی بالایی دارند، معمولاً خصوصیات ویژهای دارند که آنها را از بقیه متمایز میکند. این افراد حتماً نوازنده یا موسیقیدان نیستند؛ بلکه هر کسی در زندگی عادی ممکن است چنین ویژگیهایی داشته باشد. در ادامه، مهمترین نشانههای هوش موسیقایی را مرور میکنیم.
این افراد دوست دارند بر اساس الگوها فکر کنند، به ویژه الگوهای شنیداری. حتی در گفتوگوهای روزمره هم به دنبال تکرار و ریتم در کلمات میگردند.
روش یادگیری آنها بیشتر از طریق شنیدن است. مثلاً برای به خاطر سپردن یک مطلب، سعی میکنند به آن ریتم و آهنگ بدهند.
حتی در حرکتهای بدنشان هم ریتم دیده میشود. معمولاً با نظم خاصی راه میروند، موقع شنیدن موسیقی با انگشتان به میز ضربه میزنند یا پاهایشان را هماهنگ با آهنگ تکان میدهند. این کارها شاید برای دیگران سخت باشد، اما برای آنها کاملاً طبیعی و آسان است.
موسیقی در زندگی روزمره آنها نقش مهمی دارد. ساعتها به آهنگ گوش میدهند و حتی در محیط ساکت، خودشان آواز زیرلب میخوانند.
اگر شروع به یادگیری موسیقی کنند، معمولاً سریعتر از دیگران پیشرفت میکنند و ممکن است در نواختن چند ساز مهارت پیدا کنند. به همین دلیل بسیاری از آنها به سمت شغلهایی مانند نوازندگی، آواز، آموزش موسیقی یا رهبری ارکستر جذب میشوند.
وقتی به یک قطعه موسیقی گوش میدهند، میتوانند سازهای به کار رفته در آن را تشخیص دهند و نام ببرند.
حافظه شنیداری بسیار قوی دارند. اگر یک بار آهنگی را بشنوند، به راحتی آن را به خاطر میسپارند و تقریباً بدون اشتباه میتوانند آن را تکرار کنند.
به صداهای اطراف بسیار حساس هستند و حتی کوچکترین صدا میتواند حواس آنها را پرت کند.
در طول روز، مدام یک قطعه موسیقی در ذهنشان در حال پخش است. انگار حتی در سکوت، ذهن آنها آرام نمیگیرد و همیشه در حال ساختن ریتم و ملودی است.
در رقصیدن هم معمولاً خوب عمل میکنند، چون رقص نیازمند درک ریتم است و کسانی که هوش موسیقایی بالایی دارند، در این زمینه نیز توانمند هستند.
تقویت هوش موسیقیایی در بزرگسالان
به آهنگها گوش بدهید! سادهترین روش برای قوی کردن هوش موسیقایی، این است که به طور منظم و زیاد به موسیقی گوش دهید. بهتر است سبکهای مختلف را امتحان کنید و حتی به موسیقیهایی از فرهنگها و زبانهای دیگر هم توجه کنید. این کار به شما کمک میکند تا درک عمیقتری از موسیقی پیدا کنید.
دانش موسیقی را یاد بگیرید.
با آموختن مبانی موسیقی و شناخت ریتم و هارمونی، میتوانید هر قطعهای را بهتر بفهمید. این فهم عمیق، راه را برای شروع ساخت موسیقی توسط خودتان هموار میکند.
یک ساز یاد بگیرید.
نواختن ساز، یکی از مؤثرترین راهها برای تقویت هوش موسیقایی است. وقتی سازی مینوازید، بدون آن که متوجه باشید، تواناییهای موسیقاییتان پرورش پیدا میکند.
در کنسرتهای باکیفیت حاضر شوید!
حضور در کنسرتها یا اجراهای زندهٔ موسیقی، به تدریج روی هوش موسیقایی شما تأثیر میگذارد. چون در این فضا، موسیقی را به صورت بیواسطه و حرفهای میشنوید و آن را درک میکنید.
تقویت هوش موسیقی کودکان
برای پرورش استعداد موسیقی در بچهها، بهترین روش استفاده از بازی است. اسباببازیهای صدادار زیادی هستند که به کودک اجازه میدهند ریتم و آهنگ بسازند. علاوه بر این، بازیهای ساده در خانه هم میتوانند این استعداد را در او قویتر کنند. در ادامه چند نمونه از این بازیها را با هم مرور میکنیم:
از فرزندتان بخواهید با وسایل ساده و خلاقیت خودش یک ساز درست کند و سپس با آن برایتان آهنگ بزند. مثلاً میتواند با نی یک ساز بادی بسازد یا با یک بشقاب یکطرفه پلاستیکی یک طبل کوچک درست کند.
صدای چیزهای مختلف را ضبط کنید؛ مثل صدای حیوانات، بستن در، کف زدن، سوت زدن یا سازهای گوناگون. این صداها را برای کودک پخش کنید و از او بپرسید هر صدا مربوط به چیست. این بازی کمک میکند کودک به صداهای اطرافش دقت بیشتری کند.
یک شعر ساده را روی کاغذ بنویسید و به کودک بدهید. از او بخواهید آن را با ریتمی که دوست دارد بخواند. حتی میتوانید روز بعد از او بخواهید همان شعر را با ریتمی متفاوت بخواند. این کار باعث میشود کودک با مفهوم ریتم آشنا شود.
دو دسته کارت درست کنید: روی دسته اول تصویر سازهای مختلف و روی دسته دوم تصویر وسیلهای که با آن ساز نواخته میشود را بچسبانید. سپس از کودک بخواهید کارتهای مربوط به هم را جفت کند؛ مثلاً کارت طبل را کنار کارت چوب طبل بگذارد یا کارت پیانو را کنار کارت دست.
یک کلمه بگویید و از کودک بخواهید کلمهای بگوید که هم قافیه باشد و هم وزن آن مانند کلمه شما باشد. مثلاً اگر شما گفتید «باران»، او میتواند بگوید «خواندن». این بازی به کودک کمک میکند ریتم را به خوبی درک کند.
