اهمیت ترکیب بندی و چینش سازها در گروه

در اجرای گروهی موسیقی، یکی از موضوعات مهم، چگونگی قرارگیری نوازندگان در کنار یکدیگر است. شاید شما هم متوجه شده باشید که در گروه‌های موسیقی، نوازندگان به شکل خاصی کنار هم می‌نشینند یا می‌ایستند. این نوع چینش تصادفی نیست و هدف آن، بهبود کیفیت و وضوح صدای موسیقی است. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، با نکات کلیدی درباره چیدمان و ترکیب سازها در گروه‌های نوازی بیشتر آشنا خواهید شد.

ترکیب بندی و چینش سازها در گروه

چیدمان و نحوه استفاده از سازهای مختلف در کنار یکدیگر، موضوعی است که در موسیقی ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف آنچه بسیاری فکر می‌کنند، جایگاه نوازندگان در هنگام اجرای زنده، بر اساس سلیقه شخصی نیست، بلکه از قاعده‌ای به نام «چینش از بم به زیر» پیروی می‌کند.

انتخاب محل مناسب برای هر ساز در سالن، با توجه به فرکانس و زیروبمی صدای آن، بسیار مهم است. برای نمونه، ساز سنتور که از نظر تولید صدا در محدوده‌ی زیر قرار دارد و معمولاً نقش ملودی را اجرا می‌کند، بهتر است در کناره‌های سالن قرار بگیرد. در مقابل، اگر سازهای بم مانند در جای درستی قرار نگیرند، ممکن است صدای سایر سازها را بپوشانند و بخش‌های مهم و ظریف موسیقی را کمرنگ یا حتی ناپدید کنند.

انتخاب جایگاه ساز و نوازنده

در چیدمان سازها و جایگاه نوازندگان، باید به جهت پخش شدن صدای ساز هم دقت کرد. برای نمونه، صدای سنتور بیشتر به سمت بالا و پهلوها پخش می‌شود، در حالی که صدای تار به سمت روبه‌رو هدایت می‌شود. بنابراین، نحوه‌ی قرارگیری سازها بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ مثل این که آیا اجرا به صورت ساده است یا با ضبط صدا همراه است، یا این که معماری سالن اجرا چگونه است.

موضوع مهم دیگر در تکمیل چیدمان، نشستن نوازندگان به شکل دایره‌ای است. اگرچه چینش ردیفی و خطی در اجرای موسیقی ایرانی همیشه مرسوم بوده، اما در اصول نوازندگی گروهی، هیچ مجموعه‌ی موسیقی به صورت خطی تعریف نمی‌شود. دلیل این کار، فراهم کردن فضایی مناسب برای برقراری ارتباط چشمی بین نوازندگان و آسان‌تر کردن هماهنگی بین آنهاست.