رگلاژ گیتار کلاسیک چیست؟
برای اینکه صدای گیتارتان همیشه زیبا و رسا باشد، باید در مراقبت از آن کوشا باشید و مانند هر وسیلهٔ ارزشمند دیگری، به قسمتهای مختلف آن توجه کنید. یکی از کارهای ضروری که هر صاحب گیتار باید انجام دهد، رگلاژ گیتار است. در ادامه، در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با رگلاژ گیتار آشنا خواهید شد.
ساز گیتار
گیتار یک ساز موسیقی است که سیم دارد و معمولاً با انگشت یا مضراب نواخته میشود. وقتی سیمهای آن به لرزه درمیآیند، صدا تولید میکنند و به همین دلیل آن را در دستهی سازهای زهی قرار میدهند. گیتار معمولاً شش سیم دارد. این ساز گذشتهی پرباری دارد، هم در ساختار و هم در شیوهی نواختن، و در طول زمان همراه با تغییرات موسیقی غرب، پیشرفت زیادی کرده است. به همین دلیل انواع مختلفی از آن پدید آمده و امروزه جایگاه مهمی در موسیقی دنیا پیدا کرده است.
رگلاژ گیتار
تنظیم گیتار یا همان رگلاژ، از کارهای مهم و ضروری برای مراقبت از این ساز است. این کار سخت نیست و اگر آن را به خوبی یاد بگیرید، قطعاً نواختن گیتار برایتان لذتبخشتر خواهد شد.
سیمهای گیتار عمر مشخصی دارند و معمولاً پس از مدتی (مثلاً شش ماه) حالت ارتجاعی خود را از دست میدهند و نواختن با آنها سخت میشود. علاوه بر این، سیمهای فرسوده باعث ساییدگی فرتها میشوند و روی کیفیت صدا هم اثر منفی میگذارند.
با هزینهای کم و انجام تنظیمات دورهای گیتار، میتوانید از مشکلاتی مانند ترک خوردن دسته، ساییده شدن فرتها و ایجاد صدای ناخوشایند جلوگیری کنید. با این کار هم از سالم بودن سازتان مطمئن میشوید و هم با آرامش بیشتر از نوازندگی لذت میبرید.
روش رگلاژ گیتار کلاسیک
تنظیم تراسراد (TRUSSROD)
یک گیتار خوب و مناسب باید دستهای کاملاً صاف و بدون خمیدگی داشته باشد. در گیتارهای کلاسیک امروزی، معمولاً یک میله فلزی به نام «تراسراد» داخل دسته کار گذاشته میشود.
تراسراد در واقع میلهای است که پیش از نصب صفحه انگشتگذاری (فرتبورد)، درون دسته گیتار قرار میگیرد. این میله یک پیچ در سر خود دارد که با چرخاندن آن، میتوان انحنای دسته گیتار را تنظیم کرد و آن را صاف نگه داشت.
تنظیم کردن گیتار کلاسیک چگونه انجام میشود؟
تنظیم گیتار کلاسیک به فرآیندی گفته میشود که در آن سیمهای گیتار به شکلی دقیق کوک میشوند تا نتهای درست و هارمونی مناسب تولید شود. این کار معمولاً با چرخاندن گوشیهای روی دسته گیتار انجام میگیرد. هر گوشی کنترل کشش یکی از سیمها را بر عهده دارد. با سفت کردن سیم، صدای آن زیرتر و با شل کردن آن، صدایش بمتر میشود.
هدف از این کار، هماهنگ کردن صداهای سیمها با یکدیگر است تا هنگام نواختن، آهنگ به درستی شنیده شود. برای این منظور، معمولاً از یک دستگاه کوککن (تیونر) یا یک برنامه موبایل کمک گرفته میشود تا دقت کار بیشتر شود.
تنظیم زاویه نک در رگلاژ گیتار کلاسیک
در حالت مطلوب، قطعهی سر دسته (نک) باید با یک زاویهی بسیار کم روی بدنهٔ گیتار نصب شود، به طوری که هیچ فشاری به سیمها وارد نشود. بهتر است نک را به آرومی به سمت پایین مایل کنید تا قسمت بالایی صفحهی انگشتگذاری (فرت برد) در امتداد سطح بدنه قرار گیرد. همچنین، نک باید آنقدر کوتاه باشد که آخرین فرت، دقیقاً قبل از نقطهٔ اتصال به بدنه قرار بگیرد.
اگر زاویهٔ نک به درستی تنظیم شده باشد، صفحهی فرت برد باید از بالای قطعهٔ سیمگیر (بریج) عبور کند.
رگلاژ نات گیتار کلاسیک
بعد از اینکه مطمئن شدید مشکل میله تراس و زاویۀ دستهی گیتار برطرف شده، میتوانید اکشن ساز را در قسمت «نات» (همان قطعهی سفید سر دسته) تنظیم کنید. برای این کار، هر سیم را بعد از فرت دوم به پایین فشار دهید و سپس فاصلهی سیم تا فرت اول را بررسی کنید.
برای کم کردن اکشن در نات، میتوانید از یک سوزن نازک برای عمیقتر کردن شیارهای روی نات استفاده کنید. بعد از اتمام تنظیم، خوب است که کمی روغن مخصوص به این شیارها بزنید. این روغن کاری وقتی سیمها کوک هستند، کمک میکند که نات بیش از حد لازم پایین نرود و در جای خود ثابت بماند.
تنظیم سدل
بلندی سدل گیتار، نقش کلیدی در تنظیم فاصله سیمها از دسته دارد. فقط بعد از انجام تمام مراحل قبلی، نوبت به کار روی سدل میرسد. برای تنظیم سدل، با استفاده از سنباده و یک بلوک ماسهای، مقداری از مواد آن را میتراشیم. قسمت بالای دسته گیتار باید کمی حالت محدود یا منحنی داشته باشد تا سیمهای نازکتر، کمی پایینتر قرار بگیرند. معیار استاندارد فاصله سیمها در مدلهای مختلف گیتار، ممکن است کمی متفاوت باشد، اما بهطور معمول، فاصله ۳/۱۶ اینچی سیمها از فرت دوازدهم، یک اندازهی مناسب و رایج محسوب میشود.
چه زمانی باید گیتار خود را رگلاژ کنیم؟
در ادامه چند نکته کلی و ساده درباره زمان مناسب برای تنظیم کردن ساز (رگلاژ) میآوریم:
– اگر از آخرین باری که سازتان را تنظیم کردهاید، بیشتر از یک سال گذشته است.
– اگر تازه یک گیتار خریدهاید و دوست دارید آن را طبق سلیقه و نیاز خودتان تنظیم کنید.
– اگر یک گیتار دستدوم خریدهاید و نمیدانید آخرین بار چه زمانی تنظیم شده است.
– اگر فاصله سیمها از صفحه گیتار زیاد شده و نواختن برایتان سخت شده است.
– اگر بعضی از نتها صدای ناخوشایندی میدهند یا اصلاً صدا ندارند.
– اگر کوک ساز در اکتاوهای مختلف با هم هماهنگ نیست (مثلاً وقتی یک نت و اکتاو بالاتر آن روی یک سیم، هر دو با هم کوک نباشند).
– اگر آسیب واضح و قابل مشاهدهای به ساز وارد شده است.
– اگر لبههای فرتها یا ناتها تیز شدهاند و هنگام نواختن دستتان را اذیت میکنند.
– اگر گیتارتان کوک خود را نگه نمیدارد و زود از کوک خارج میشود.
– اگر یکی از سیمها همیشه در یک نقطه خاص پاره میشود؛ مثلاً اگر مدام نزدیک بریج یا نزدیک نات پاره میشود.
