کریستوفوری؛ مخترع اولین پیانو
وقتی صحبت از سازهای معروف میشود، بدون شک نام پیانو در میان آنها دیده میشود. اما این ساز پرطرفدار را چه کسی اختراع کرد و داستان پیدایش آن چیست؟ در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، با کریستوفوری؛ کسی که اولین پیانو را ساخت، آشنا خواهید شد.
پیانو
همانطور که میدانید، پیانو یکی از سازهای کلاویهای و پرآوازهترین آنها به شمار میرود. صدای این ساز از ضربهی چکشهای کوچکی به سیمهای فلزی درون جعبهی چوبی آن پدید میآید. این چکشها با فشرده شدن کلاویهها (کلیدهای پیانو) به حرکت درمیآیند. سیمهای پیانو نیز به صفحهای به نام «صفحه صدا» وصل شدهاند که نقش تقویتکننده برای صدای سیمها را ایفا میکند.
پیانو در میان سازهای معمول – به جز ارگ کلیسا – بیشترین گسترهی صوتی را دارد. این ساز در شکل کنونیاش معمولاً هشت اکتاو دارد و میتواند فرکانسهایی از حدود ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز تولید کند. در مقایسه، ساز ویولن تنها حدود پنج اکتاو صدا تولید میکند و حتی بهترین خوانندهها هم فقط در محدودهی حدود سه اکتاو توانایی خواندن دارند.
کریستوفوری؛ مخترع اولین پیانو
بارتولومو کریستوفوری، فردی ایتالیایی، سازنده اولیه پیانو شناخته میشود؛ هرچند دیگرانی نیز در شکلگیری آن نقش داشتند. او که در سال ۱۶۵۵ به دنیا آمد و در ۱۷۳۱ درگذشت، در ابتدا نوعی پیانوی میزی ساخت و سپس با تکیه بر دانش خود درباره سازهای کلاویهای، به تدریج آن را بهبود بخشید.
تاریخ دقیق ساخت نخستین پیانو هنوز مشخص نیست، اما بررسیها نشان میدهد که در سال ۱۷۰۰، یک پیانو در خانه یکی از خانوادههای ثروتمند وجود داشته است. بر این اساس، گمان میرود که پیانو حدود سال ۱۶۹۸ برای اولین بار ساخته شده باشد. کریستوفوری سه عدد از این سازها را ساخت که مربوط به سال ۱۷۲۰ هستند و هنوز هم نگهداری میشوند.
پیانوی طراحی شده توسط کریستوفوری با پیانوهای امروزی تفاوتهایی داشت. او در ساز خود سیستمی ایجاد کرد که با برخورد چکشها به سیمها، امکان ایجاد تغییرات زیاد در شدت صدا فراهم میشد.
کریستوفوری؛ سازنده نخستین ساز پیانو
یک مرد ایتالیایی به نام بارتولومئو کریستوفوری، اولین ساز شبیه به پیانو را ساخت. او میخواست سازی بسازد که بتواند هم صدای بلند و هم صدای آرام تولید کند، چیزی که در سازهای صفحهکلیددار زمان خودش، مانند هارپسیکورد، ممکن نبود.
ایده اصلی او این بود که به جای کندن سیمها (مثل هارپسیکورد)، با چکشهای کوچک به آنها ضربه بزند. این روش باعث میشد که نوازنده با تغییر قدرت ضربهای که به کلیدها وارد میکند، بتواند نواهای قوی (فورته) و نواهای نرم (پیانو) را خلق کند. به همین خاطر، او نام این اختراع جدید را گذاشت “گراویچمبالو کول پیانو ا فورته” که به معنای “یک هارپسیکورد با نواهای نرم و قوی” بود. این نام در نهایت به “پیانو” کوتاه شد.
اگرچه ساز او در زمان خودش چندان شناخته شده نبود، اما این اختراع انقلابی، پایه و اساس ساز محبوب و بزرگی شد که امروزه ما آن را به نام پیانو میشناسیم.
پیانو فورت
ساز اصلی که کریستوفوری ساخت، پیانو فورت نام داشت. در زبان ایتالیایی به آن «کلاویچمبالو کول پیانو ای فورته» میگفتند که یعنی هارپسیکوردی با قابلیت نواختن صدای آرام و بلند. استفاده از نام پیانو از حدود سال ۱۷۳۲ بیشتر شد، چون در آن زمان تصمیم گرفتند نام پیانوفورت را کوتاه کنند. اگرچه حدود پنجاه سال طول کشید تا کلمه پیانو کاملاً جا بیفتد، اما وقتی این اتفاق افتاد، این نام برای همیشه ماندگار شد.
محبوبیت پیانو در اروپا
در اواخر قرن هجدهم، ساخت پیانو در کشورهای اروپایی بسیار رایج شد و هر کشوری که پیانو میساخت، سبک و طرح مخصوص به خود را داشت. مثلاً پیانوهایی که در انگلستان ساخته میشدند، معمولاً مکانیسم سنگینتر و صدای پرحجمتری داشتند. در مقابل، پیانوهای اتریشی مکانیسم سبکتر و صدای نرمتر و ملایمتری تولید میکردند.
پیانوهای شهر وین نیز به خاطر قابهای چوبیشان بسیار محبوب بودند و چکشهای داخل این پیانوها از جنس چرم ساخته میشد. نکته جالب این است که ولفگانگ آمادئوس موتسارت، آهنگساز بزرگ، بیشتر به پیانوهای وین علاقه داشت؛ چون صدای آنها ظریفتر و لطیفتر از پیانوهای امروزی بود.
