معرفی ساز گیتار بیس (guitar bass)
گیتار یکی از سازهای پرطرفدار است که مدلهای گوناگونی دارد. یکی از انواع محبوب آن، گیتار بیس است. صدای این ساز توسط دستگاهی به نام آمپلیفایر (تقویتکننده) بلندتر و واضحتر میشود. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با گیتار بیس و خصوصیات آن آشنا خواهیم شد.
معرفی ساز گیتار بیس (guitar bass)
گیتار بیس که با نامهای بیس یا گیتار بیس الکتریک هم شناخته میشود، یک ساز زهی است. نوازنده معمولاً آن را با انگشتان دست راست مینوازد و از تکنیکهایی مانند کشیدن و برداشتن ناگهانی سیمها، ضربه زدن با کف دست، یا استفاده از زخمهای به نام پیک برای تولید صدا استفاده میکند.
صدای این ساز توسط دستگاهی به نام آمپلیفایر یا تقویتکننده، بلند و واضح میشود. گیتار بیس برای ایجاد نتهای بم و پایین در موسیقی به کار میرود.
از لحاظ شکل، بسیار شبیه گیتار الکتریک است، اما معمولاً بدنه بزرگتر، دسته بلندتر و سیمهای کلفتتری دارد. بیشتر گیتارهای بیس چهار سیم دارند (گاهی پنج یا شش سیم) و نتهای آنها یک اکتاو از گیتار الکتریک بمتر است.
بعضی از گیتارهای بیس فرت (پردهبندی) روی دسته دارند و بعضی بدون فرت هستند، اما در موسیقیهای رایج و پاپ، نوع دارای فرت رواج بیشتری دارد. همچنین نوع آکوستیک (توخالی) گیتار بیس نیز وجود دارد.
تاریخچه گیتار بیس
پیش از سال ۱۹۵۰ میلادی، معمولاً از سازی به نام “کنترباس” برای تولید نتهای بم و پایین استفاده میشد. اما از حدود آن سال به بعد، به ویژه در سبکهای موسیقی راک و پاپ، گیتار بیس به طور گسترده جایگزین کنترباس شد. امروزه از گیتار بیس به عنوان یک ساز تکنواز نیز در سبکهایی مانند جز، لاتین، فانک و فلامنکو استفاده میشود.
در دهه ۱۹۳۰، پاول توتمارک که یک موزیسین و مخترع اهل واشنگتن بود، نخستین گیتار بیس الکتریک را ساخت. این ساز دارای پردهبندی بود و به گونهای طراحی شده بود که به صورت افقی نواخته شود.
شرکت سازنده او به نام آئودیووکس، در آن زمان مدلی به نام “۷۳۶ Bass Fiddle” تولید کرد. این مدل چهار سیم داشت، پردهبندی شده بود و بدنهای توپر با طول حدود ۳۰.۵ اینچ داشت.
تغییر شکل این ساز به فرمی شبیه به گیتار، باعث شد در دست گرفتن آن راحتتر شود و حمل و نقل آن نیز آسانتر گردد.
بعدها با افزوده شدن پردههای بیشتر به ساز، نوازندگان بیس آزادی عمل بیشتری در اجرا پیدا کردند. در سال ۱۹۴۷، باد توتمارک مدلی مشابه “Fiddle 736” را برای شرکتی به نام سرنادر به فروش رساند. با این حال، اختراعات خانواده توتمارک نتوانست در بازار به موفقیت تجاری چشمگیری دست پیدا کند.
سازندگان اولین گیتار بیس توپر الکتریکی
لئو فندر به همراه جورج فولرتن نخستین سازندگان گیتار بیس الکتریکی توپر بودند. این گیتار تازه که “فندر پرسیژن” نام داشت، در سال ۱۹۵۱ به دنیا معرفی شد و به یک مدل رایج و استاندارد در صنعت موسیقی تبدیل شد.
مدل “پرسیژن بیس” یا همان P-bass که در ابتدا شکلی ساده و تقریباً شبیه به یک تخته سنگ داشت، در ادامه به سبک “مدل تلکستر” تغییر کرد. در این طراحی جدید، بدنه گیتار انحنا پیدا کرد و لبههای آن صاف شد تا نواختن با آن راحتتر باشد. همچنین روی این گیتار یک پیکاپ چهارقطبی و تکسیمپیچ نصب شده بود.
ساختار گیتار بیس
بدنه گیتار بیس معمولاً از چوب ساخته میشود، اما گاهی از موادی مانند گرافیت یا مواد ترکیبی (کامپوزیت) هم برای ساخت آن استفاده میگردد.
انواع مختلفی از چوبها برای قسمتهای بدنه، دسته (گردن) و صفحه انگشتگذاری (صفحه پرده) گیتار بیس مناسب هستند. با این حال، رایجترین چوبها همانهایی هستند که در ساخت گیتار الکتریک معمول است.
معمولاً برای بدنه از چوب توسکا، زبان گنجشک یا ماهون؛ برای دسته از چوب افرا؛ و برای صفحه پرده از چوب رزوود (بلسان بنفش) یا ابونیت استفاده میکنند.
اگرچه این انتخابهای مرسوم و سنتی هستند، سازندگان ساز گاهی بنا به دلایل مربوط به کیفیت صدا (تونال) و ظاهر ساز، از چوبهای گوناگون دیگری نیز برای ساخت مدلهای مختلف گیتار بیس بهره میبرند.
