معرفی ساز یوکللی یا اوکله له

گیتار یکی از سازهای پرطرفدار در میان دوستداران موسیقی است. یکی از دلایل این محبوبیت، تنوع بسیار بالای این ساز در مدل‌ها و شیوه‌های نواختن است. احتمالاً تا به حال گیتارهای کوچکی را دیده‌اید که تنها چهار سیم دارند. این گیتارها در بیشتر فروشگاه‌های موسیقی با رنگ‌های بسیار جذاب و زیبا عرضه می‌شوند. به این گیتارهای کوچک، یوکللی یا در زبان فارسی اوکله‌له گفته می‌شود. در این بخش از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با ساز یوکللی یا همان گیتار کوچک آشنا شوید.

معرفی ساز یوکللی ( گیتار کوچک )

یوکللی که به آن گیتار کوچک هم می‌گویند، در زبان انگلیسی Ukulele نام دارد. این نام از واژه هاوایی‌ایی «اوکو-له-له» گرفته شده است. این ساز، یک ساز زهی است و در دسته‌ی سازهای شبیه به گیتار قرار می‌گیرد.

ریشه‌ی یوکللی به قرن نوزدهم بازمی‌گردد. در آن زمان، پرتغالی‌ها گیتار را به هاوایی بردند و مردم محلی آن منطقه، نوع مخصوص به خود از گیتار را ساختند که همان یوکللی است. این ساز در آغاز قرن بیستم در آمریکا بسیار پرطرفدار شد و از آنجا به سراسر جهان راه پیدا کرد.

سازی برای همه سبک ها

یوکللی سازی است که کاربردهای فراوانی دارد و در سبک‌های موسیقی گوناگونی مانند جاز، کانتری، پاپ و راک از آن استفاده می‌شود. همچنین بسیاری از نوازندگان خیابانی، یوکللی را برای نواختن انتخاب می‌کنند چون به راحتی قابل حمل است و اندازه کوچک آن باعث می‌شود تا نگاه‌ها را به سمت خود جذب کند.

کوک یوکللی

کوک استاندارد و پرکاربرد برای ساز یوکللی، نت‌های سل، دو، می و لا است. سیم‌های این ساز را می‌توان از جنس‌های مختلفی مانند فلوئوروکربن، تیتانیوم، نایلون، آهن یا فولاد انتخاب کرد.

شکل ظاهری یوکللی

این ساز چهار رشته دارد و معمولاً از چوب ساخته می‌شود. شکل آن تقریباً مانند یک گیتار کوچک است.

صدای مخصوص یوکللی به سرعت شنونده را به یاد آب‌وهوای گرم و جزایر استوایی می‌اندازد. این ساز به خاطر ویژگی‌هایی مانند ابعاد کوچک، سبکی، سادگی در یادگیری و شکل زیبایش، در بسیاری از کشورهای جهان بسیار پرطرفدار شده است. نوازندگان با یوکللی قطعات مختلفی در سبک‌های گوناگون موسیقی اجرا می‌کنند.

تاریخچه‌ یوکللی

این ساز بیشتر با موسیقی هاوایی معروف است. نام آن، یوکللی، به معنای “پرش کَک” است. به نظر می‌رسد این نام به خاطر حرکت تند و چابک انگشتان نوازنده روی سیم‌ها انتخاب شده که شبیه به جهش یک حشره کوچک است. برخی داستان‌ها هم می‌گویند این نام در اصل لقب “ادوارد ویلیام پرویس” بوده، یکی از نزدیکان پادشاه هاوایی که به خاطر جثه ریز، حرکات شاد و البته استعدادش در نواختن این ساز، به این نام شهرت یافته بود.

یوکللی در دهه ۱۸۸۰ میلادی پدید آمد. طراحی آن از سازهای کوچک شبیه به گیتار که اصالتاً پرتغالی هستند، مانند ماشتی، کاواکینیو، تیمپل و راخائو الهام گرفته شده. این سازها را کارگران پرتغالی که از مناطق مادیرا و کیپ ورد به هاوایی آمده بودند، با خود آوردند و به مردم محلی معرفی کردند.

سه نجار و سازنده کابینت به نام‌های “منوئل نانز”، “خوزه دو اسپیریتو سانتو” و “آگوستو دایا” را به عنوان نخستین کسانی می‌شناسند که شروع به ساختن یوکللی کردند. تنها دو هفته پس از پیاده شدن این مهاجران از کشتی معروف “اس‌اس راونسکارگ”، یکی از روزنامه‌های هاوایی نوشت: «گروهی از مهاجران پرتغالی اهل مادیرا اخیراً به اینجا آمده‌اند و شب‌ها با نواختن موسیقی در خیابان، مردم را سرگرم و شاد می‌کنند.»

کالاکائوآ پادشاه هاواییو هلاقمند به یوکللی

یکی از عوامل کلیدی در رشد و محبوبیت ساز یوکللی، حمایت پادشاهان هاوایی بود. کالاکائوآ، پادشاه هاوایی، خود از دوستداران این ساز به شمار می‌رفت و با تشویق و پشتیبانی از آن، باعث شد یوکللی به بخشی از موسیقی سنتی هاوایی تبدیل شود. این ساز حتی در مراسم و گردهمایی‌های دربار نیز نواخته می‌شد.

از نخستین سازندگان حرفه‌ای یوکللی در هاوایی، خانواده‌ی «کاماکا» بودند که شرکت خود را با نام «کاماکا یوکللی» بنیان نهادند. پایه‌گذار این کسب‌وکار، ساموئل کاماکا بود. او کار خود را نزد منوئل نانز، یکی از مهاجران پرتغالی در هاوایی، آغاز کرد و زیر نظر او آموزش دید. سرانجام در سال ۱۹۱۶، توانست اولین فروشگاه تخصصی خود را در زیرزمین خانه‌اش افتتاح کند و آن را «یوکللی کاماکا و محصولات گیتار» نامید.

سایزها و مدل‌های مختلف یوکللی

یوکللی در اندازه‌ها و طرح‌های گوناگونی تولید می‌شود. اصلی‌ترین معیار برای تشخیص اندازه‌ی یوکللی، طول سیم‌ها (فاصله‌ی بین پل تا شیطانک) و درازای کلی ساز (از سر دسته تا انتهای بدنه) است. تأثیر اصلی اندازه‌ی یوکللی بر وزن ساز، حجم صدا و غنای طنین آن می‌باشد. به طور کلی، هرچه یوکللی بزرگ‌تر باشد، ساز سنگین‌تر خواهد بود و طبیعتاً صدای آن پرحجم‌تر و گرم‌تر است و قیمت آن نیز بیشتر می‌شود.

سایزهای یوکللی

یوکللی در چهار اندازه اصلی وجود دارد:

سوپرانو
کنسرت
تنور
باریتون

علاوه بر این چهار اندازه معمول، سه اندازه دیگر به نام‌های پاکت (جیبی)، باس و کنترباس نیز ساخته شده که کمتر رایج هستند. یوکللی سوپرانو که اغلب به عنوان یوکللی استاندارد هاوایی شناخته می‌شود، پس از مدل‌های پاکت و سوپرانینو، کوچک‌ترین نوع یوکللی است.
یوکللی کنسرت در دهه ۱۹۲۰ میلادی به عنوان نسخه بهبودیافته سوپرانو طراحی شد. این مدل کمی بزرگ‌تر از سوپرانو است و صدایی رساتر و غنی‌تر تولید می‌کند. مدت کوتاهی پس از آن، یوکللی تنور معرفی شد که هم از نظر اندازه و هم از نظر حجم صدا از کنسرت بزرگ‌تر است. مدل باریتون در دهه ۱۹۴۰ به جمع این سازها اضافه شد و در نهایت، یوکللی‌های کنترباس و باس نیز به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ به عنوان جدیدترین اعضای خانواده یوکللی معرفی شدند.