کوک سنتور در دستگاه های مختلف
سنتور یکی از سازهای اصیل ایرانی است که برای داشتن صدایی رسا و دلنشین، باید بهطور منظم کوک شود. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، نگاهی به نحوهٔ کوک سنتور در دستگاههای گوناگون موسیقی ایرانی خواهیم داشت. امیدواریم این مطالب برای شما مفید باشد و تا پایان این همراهی با ما بمانید.
ساز سنتور
کوک کردن سنتور در مقایسه با بسیاری از سازهای دیگر، کاری دشوارتر و وقتگیرتر محسوب میشود و این موضوع همواره یکی از نگرانیهای هنرجویان و نوازندگان این ساز است. تعداد زیاد سیمهای سنتور باعث میشود که برای کوک دقیق آن، زمان و توجه زیادی صرف شود. البته وقتی نوازنده با روش صحیح کوک آشنا شود، میتواند این کار را با سرعت بیشتری انجام دهد. همچنین برای اجرای قطعات در گامها و دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی، لازم است تنظیم کوک سنتور تغییر کند؛ به همین دلیل است که اهمیت کوک کردن در این ساز به مراتب بیشتر احساس میشود.
سیم های سنتور
سیمهای سنتور از یک سو به قسمت سیمگیر و از سوی دیگر به گوشیهای ساز متصل میشوند که در دو سر سنتور قرار دارند. این سیمها از روی خرک رد میشوند و محل استقرارشان روی ساز به این ترتیب مشخص میگردد. روی هر خرک چهار سیم قرار میگیرد که همگی دقیقاً با یک کوک واحد تنظیم میشوند. برای مشخص کردن کوک سنتور، از خرکها کمک گرفته میشود و هر خرک با نام یک نت شناخته میشود. کوک هر خرک بسته به دستگاه موسیقی مورد نظر میتواند متفاوت باشد. پیش از تغییر کوک سیمها، لازم است جای خرک به درستی تنظیم شود تا سیم روی نت درست خودش کوک گردد. رایجترین کوک برای سنتور، کوک شور سل است که معمولاً نوآموزان نوازندگی را با همین کوک آغاز میکنند.
کوک سنتور در دستگاه های مختلف
برای نواختن ساز در دستگاههای گوناگون، باید کوک آن را با همان دستگاه هماهنگ کرد. کوک شور به عنوان پایه و اساس در نظر گرفته میشود و با استفاده از آن میتوان ملودیهای مربوط به آوازهای ابوعطا، دشتی، بیات ترک و افشاری را نیز اجرا کرد.
کوک دستگاه شور
خرک اول: نت می بمل برای سیمهای زرد و سفید و برای سیم پشت خرک
خرک دوم: نت فا برای همه سیمها
خرک سوم: نت سل برای همه سیمها
خرک چهارم: نت لا بمل برای سیمهای زرد و سفید و لا بمل برای سیم پشت خرک
خرک پنجم: نت سی بمل برای همه سیمها
خرک ششم: نت دو برای همه سیمها
خرک هفتم: نت ر برای سیمهای سفید و پشت خرک و ر بمل برای سیم زرد
خرک هشتم: نت می بمل برای همه سیمها
خرک نهم: نت فا برای همه سیمها
اگر هنگام نواختن سنتور در دستگاههای مختلف، از راهنمای بالا استفاده کنید، متوجه خواهید شد که کوک درست ساز، باعث زیباتر شدن صدای آن میشود.
نکات مهم در زمان کوک سنتور
آچار کوک را به نرمی بچرخانید تا سیمها بیش از حد کشیده و محکم نشوند؛ زیرا ممکن است سیمها پاره شوند.
هنگام کوک کردن، دست و صورت خود را نزدیک سیمها نگه ندارید تا در صورت پاره شدن سیم، آسیبی به شما نرسد.
اگر سیمهای ساز کهنه هستند، قبل از کوک کردن، آنها را تعویض کنید.
ساز را در جای خیلی سرد یا خیلی گرم قرار ندهید، زیرا این کار باعث میشود ساز از کوک خارج شود.
