رهبر ارکستر، پدر بیان موسیقی
در برخی کنسرتهای موسیقی، شخصی را روی صحنه میبینید که با حرکت دستانش، نوازندگان را راهنمایی میکند. اما این شخص چه کسی است و چه نقشی دارد؟ در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با رهبر ارکستر، کسی که موسیقی را زنده و هماهنگ میکند، آشنا خواهید شد.
رهبر ارکستر به چه کسی گفته میشود؟
رهبر کسی است که هدایت یک گروه موسیقی یا ارکستر را بر عهده دارد. او نحوه اجرای قطعه موسیقی را به نوازندگان و خوانندگان نشان میدهد و هماهنگی بین اعضای گروه را ایجاد میکند. به این هنر و شیوه راهنمایی اجراکنندگان موسیقی، رهبری گفته میشود.
وظیفه رهبر
کار رهبر فقط این نیست که چوبش را تکان دهد و یک اجرای خوب روی صحنه ارائه کند و سپس برود. وظیفه اصلی رهبر، ارتقای سطح گروه نوازندگان است. رهبر باید نوازندگان یا خوانندگان را در اجرای یک قطعه موسیقی، از نظر سرعت و دقت، به گونهای رهبری کند که اجرایی درست، کامل و شایسته ارائه دهند.
رهبر باید سازها یا صداهای گوناگون را به تعادل برساند، طوری که هیچ نوازنده یا خوانندهای صدای ساز یا آواز خود را نسبت به دیگران خیلی بلند یا خیلی آهسته اجرا نکند.
رهبر ارکستر باید با همه سازهای ارکستر آشنا باشد و بداند هر کدام از این سازها چگونه میتوانند صداهای مختلفی تولید کنند.
هدف اولیه یک رهبر، ارائه قطعهای است که به عنوان یک کل یکپارچه شناخته شود و تا جای ممکن با ایدهها و مقصودی که رهبر در ذهن دارد، هماهنگ باشد. ارکسترها، گروههای کر و دیگر دستههای موسیقی معمولاً رهبر دارند.
دستور چگونگی اجرای یک اثر موسیقی، از طریق اشارهها و حرکتهای بدنی رهبر ارکستر — که به شکل قراردادی و معمول تعریف شده — به نوازندگان منتقل میشود.
چوب رهبر
چوب رهبری، یک چوب نازک و دراز است که هنگام سکوت، با آن به نوازندگان فرمان میدهند.
از حدود سده پانزدهم میلادی، برای راهنمایی و هدایت دستهی خوانندگان، از چند صفحه کاغذ لولهشده به نام «سل فا» (این واژه برای روش آموزشی «سلفژ»* هم به کار میرود) استفاده میکردند. اما به مرور، یک چوب کوتاه به کار گرفته شد که با آن به میز میکوبیدند و همزمان با پا به زمین ضربه میزدند تا وزنهای موسیقی را تمرین کنند.
