سوالات رایج در مورد سیم سنتور و زمان تعویض آن
سنتور یک ساز اصیل و دوستداشتنی ایرانی است که در گروه سازهای زهی جای میگیرد. بسیاری از نوازندگان و علاقهمندان به این ساز، درباره روش تعویض سیمهای آن و همچنین راههای مراقبت درست از سنتور پرسشهایی دارند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، به پرسشهای پرتکرار درباره سیم سنتور و زمان مناسب برای تعویض آن پاسخ داده شده است.
سوالات رایج در مورد سیم سنتور و زمان تعویض آن
چه زمانی باید سیم های سنتور را تعویض کرد؟
تمامی سازها به مراقبت نیاز دارند و این موضوع برای سازهایی که سیمهایشان نقش اصلی در نواختن دارد نیز صادق است. به همین دلیل باید بدانید بهترین زمان برای تعویض سیمهای ساز چه موقع است تا کیفیت صدای ساز حفظ شود.
زمان تعویض سیمها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ مانند مدت زمانی که روزانه با ساز تمرین میکنید، میزان فشاری که دستهای شما به سیم وارد میکند، جنس و کیفیت خود سیم، میزان رطوبت هوا و موارد دیگر. معمولاً پس از مدتی سیمها دچار مشکلاتی میشوند مانند زنگ زدگی، ساییدگی و فرسودگی در محل انگشتگذاری، کوک نگه نداشتن، ایجاد صدای اضافه یا صدای ناخوشایند. در چنین شرایطی باید سیمها تعویض شوند.
اگر هنرجویان و نوازندگان سنتور به صورت معمولی و کمفراوان از ساز خود استفاده میکنند، بهتر است هر دو سال یکبار سیمها را عوض کنند. اما نوازندگان حرفهای که استفاده طولانیتر و فشردهتری از ساز دارند، بسته به وضعیت سیمها و شرایط ساز، باید هر ۴ ماه تا یک سال سیمها را تعویض کنند.
آیا حتما باید سیم های سنتور را تعویض کرد؟
وقتی که در حال نواختن سنتور هستید، اگر با دقت به ساز نگاه کنید، میبینید که سیمها در محل شیطانک و خرک تحت فشار زیادی قرار دارند. به خاطر همین فشار شدید و اصطکاک فلز با فلز در این نقاط، سیمهای سنتور به مرور زمان فرسوده و خراب میشوند.
در اثر این فشارهای مداوم، سیمها به تدریج ساییده شده و تغییر شکل میدهند. این اتفاق هم میتواند باعث شود که سنتور به خوبی کوک نشود یا نتواند کوک خود را حفظ کند.
علت سیاه شدن سیمهای سنتور
سیمهای سنتور در برابر رطوبت هوا دچار اکسید شدن و تغییر رنگ میشوند. اما گاهی پیش میآید که دو سنتور در شرایط یکسان قرار بگیرند، ولی سیمهای یکی از آنها تیرهتر و سیاهتر شود.
علت این اتفاق، واکنشهای شیمیایی بین عناصر موجود در چوب ساز و جنس سیمهاست. برای تمیز کردن سیمها میتوان از کاغذ سمباده نرم کمک گرفت.
نحوه تعویض سیم سنتور:
– حدود ۸۰ سانتیمتر نخ قرقره را به دور گوشی میپیچیم. برای محکم شدن، میتوانید آن را گره بزنید، کمی خیس کنید یا از مقدار کمی چسب مایع استفاده کنید. این کار را در جهت مخالف حرکت عقربههای ساعت انجام دهید.
– حدود ۱۲۰ سانتیمتر از سیم را ببرید. دو سر آن را به شکل زنجیر به هم بتابانید. برای این کار، حدود ۵ سانتیمتر از سر سیم را روی بقیه سیم قرار دهید تا یک حلقه تشکیل شود. حلقه را با انگشت شست و اشاره نگه دارید و با دست دیگر شروع به پیچاندن سیم کنید. دقت کنید که سیمها مانند بافت زنجیر به دور هم بپیچند و فقط یکی دور دیگری نچرخد.
برای اطمینان از محکم بودن گره، بعد از درست کردن آن، دو سر سیم را بکشید تا مطمئن شوید در حین نواختن باز نمیشود. همچنین هر جفت سیم در تار باید از یک قرقره جداگانه باشد.
– سر حلقهای سیم که گره ضعیفتری دارد را به نخ قرقره گره بزنید. سر دیگر را که گره محکمتری دارد، در سیمگیر قرار دهید. سپس گوشی را بر خلاف جهت عقربههای ساعت بچرخانید و همزمان با دست دیگر سیم را بکشید تا محکم و کشیده به دور گوشی بپیچد. این کار مانع از شل شدن یا پیچ خوردن سیم روی گوشی میشود.
در دورهای آخر، دقت کنید سیم در راستای شیار شیطانک قرار گیرد تا از روی گوشی تا شیطانک کاملاً صاف و مستقیم بسته شود.
