مرصع خوانی چیست ؟
مرصعخوانی تلفیقی از دو روش بداههخوانی و مرکبخوانی است. این سبک نشان میدهد که خواننده درک ژرفی از فرهنگ موسیقی ایران دارد؛ از جمله شناخت ردیفهای گوناگون ساز و آواز، چگونگی بهکارگیری گوشهها و نیز استفاده از تحریرها و نغمههای ویژه ساز و آواز. در ادامه این نوشته در وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با این شیوه آشنا خواهید شد.
مرصع خوانی چیست ؟
مرصع خوانی به آوازی گفته میشود که شعر و موسیقی آن به شکلی کامل و دقیق با هم هماهنگ و هموزن باشند. توجه داشته باشید که این سبک را نباید با مرکبخوانی یکسان در نظر گرفت. مرکبخوانی به اجرای یک آواز در چند مقام یا دستگاه مختلف گفته میشود، در حالی که مرصع خوانی به آوازی اشاره دارد که در آن شعر، تحریرها و مقام آواز با دقت و ظرافت کامل انتخاب شده باشند.
در واقع میتوان گفت که مرصع خوانی کاری نیست که هر خوانندهای از عهدهی آن برآید و رسیدن به توانایی اجرای آن به سالها زمان و تمرین نیاز دارد.
بدون شک اگر در مرکبخوانی، اصول مرصع خوانی نیز رعایت شود، لطف و زیبایی و تأثیر کار خواننده بسیار بیشتر خواهد شد.
یکی از مشهورترین خوانندگان سبک مرصع خوانی
یکی از سرشناسترین خوانندگان این سبک «رامبد صدیف» هستند و در کنار ایشان، آقای جلیل شهناز نیز نمونهای دیگر از نوازندگان برجسته به شمار میرود.
در آواز سنتی ایرانی، اصطلاح «مرصعخوانی» چندان رایج نیست و همانطور که پیشتر اشاره شد، هر خوانندهای توانایی اجرای آن را ندارد. البته در اینجا بحث بیشتر دربارهی واژهها و تعاریف است.
واژهی مرصع در زمینههایی مانند صنایع دستی یا حتی آشپزی نیز به کار میرود. در واقع میتوان مرصعخوانی را آوازی دانست که در آن شعر و موسیقی به شکلی زیبا و متعادل درهم آمیخته و هموزن باشند؛ آوازی که در آن شعر، تحریر و مقام موردنظر با آگاهی و دقت کامل انتخاب شده باشد.
از نمونههای شناختهشدهی این سبک در گذشته، میتوان به برخی از آوازهای زندهیاد تاج اصفهانی اشاره کرد. انتخاب شعر مناسب، هماهنگی با فضای ملودیک گوشهی آواز، اجرای صحیح و بهجای تحریر، بیان واضح شعر و ویژگیهایی از این دست، از دیگر مشخصههای آواز مرصع به حساب میآیند.
