آشنایی با موسیقی جنوبی (بندری)
موسیقی نواحی جنوب ایران از گرمای طبیعت آن سرچشمه میگیرد و پر از انرژی، احساس و هیجان است. این سبک موسیقی در استانهای هرمزگان، بوشهر و خوزستان رواج دارد. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با این نوع موسیقی آشنا خواهید شد.
آشنایی با موسیقی جنوبی (بندر)
بررسی موسیقی جنوب ایران، به ویژه در استان هرمزگان، پیش از هر چیز به ترکیب مردمی این منطقه وابسته است. در این سرزمین علاوه بر ساکنان اصلی، گروههای قومی دیگری نیز زندگی میکنند که از جمله آنها میتوان به آفریقاییتبارانی اشاره کرد که سالها پیش به اینجا کوچ کردهاند.
به باور بسیاری از کارشناسان، موسیقی سواحل جنوب ایران، به ویژه آوازهای بندری، با موسیقی اصیل مردمان آفریقا پیوندی عمیق و دیرینه دارد. با این حال، این موسیقی با همه زیبایی و ظرفیتهایش، هنوز برای بسیاری ناشناخته است.
برداشت عموم مردم از موسیقی بندری یا جنوبی، گاهی به کلی اشتباه است. برخی آن را تنها موسیقیای با ریتمی تند، ملودیهای ساده و ترانههایی بیمفهوم میدانند.
موسیقی جنوب به دو موسیقی عمده تقسیم میشود:
موسیقی بندرعباس
موسیقی بوشهر
موسیقی بندرعباس با ریتمهای عربی که در دیگر کشورهای ساحل خلیج فارس رایج است، ترکیب شده است.
در هرمزگان سه ساز کوبهای به نامهای پیپه، دهل و کسر وجود دارد. وقتی این سازها با هم نواخته میشوند، صدایی غنی و پُرحجم ایجاد میکنند که شنونده ممکن است احساس کند یک گروه بزرگ موسیقی در حال اجرا است.
شهرهایی مانند آبادان، موسیقی خود را از این دو سبک اقتباس کرده و سپس آن را توسعه و تغییر دادهاند.
انواع موسیقی جنوب ایران
زار یکی از شناختهشدهترین گونههای موسیقی و رقص در جنوب ایران است. در اصل، زار یک مراسم درمانی به شمار میرود که بر اساس باور مردم آن منطقه، برای بیرون راندن جن از وجود فرد مبتلا انجام میشود. این آیین که در سومالی با نام «سار» نیز شناخته میشود، توسط شخصی به نام بابازار یا مامازار رهبری میگردد. سازهای به کار رفته در موسیقی زار شامل تنبوره، سازهای کوبهای مانند دهل، دمام و دیره به همراه آواز است.
لیوا موسیقی شادی است که در استان هرمزگان رواج دارد و معمولاً با رقص همراه میشود. این سبک ریشه در فرهنگ عربی و آفریقایی-زنگباری دارد و در اجرای آن از دهلهای بزرگ و کوچکی با نامهای پیپه و جُفه و… استفاده میکنند.
یزله که با نام هللیوسه نیز شناخته میشود، از انواع موسیقی جنوب ایران است و با آواز و کفزدن اجرا میگردد. گاهی از این موسیقی در مراسم سوگواری نیز بهره میبرند که در آن حالت با سینهزنی همراه است.
نیمه، موسیقی مخصوص ماهیگیران و دریانوردان است. این آوازها هنگام کار در دریا خوانده میشوند که در آن یک تکخوان به همراه گروه همسرایان، سرودهایی در ستایش دریا اجرا میکنند.
سبالو آوازی دستهجمعی است که در آن افراد به شکل دایرهای مینشینند، دایره میزنند، آواز میخوانند و شانههای خود را به حرکت درمیآورند.
شروه گونهای از آوازهای غمگین و دوبیتیخوانی در منطقه دشتستان است که به زبان محلی اجرا میشود.
