بیوگرافی استاد نصرالله زرین پنجه
استاد نصرالله زرین پنجه، یکی از چهرههای برجسته موسیقی ایران، آهنگساز و نوازنده مشهور ساز تار بود. او در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در تهران به دنیا آمد و از سنین کم با دنیای موسیقی پیوندی عمیق یافت و به شکلی طبیعی به آن گرایش پیدا کرد. در ادامه این نوشته، بیشتر با زندگی و کارهای این هنرمند بزرگ آشنا میشویم.
بیوگرافی استاد نصرالله زرین پنجه
نصرالله زرینپنجه از سنین کم، شور و علاقهای به موسیقی در خود احساس میکرد. وقتی تنها سیزده سال داشت، با اشتیاق فراوان نزد میرزا ربیع، برادر درویشخان رفت و با تمام وجود شاگرد او شد.
میرزا ربیع وقتی استعداد این نوجوان را دید، با علاقهای زیاد آموزش او را بر عهده گرفت و راز و رمزهای موسیقی را به او آموخت.
نصرالله نیز از وقتی خود را آماده یادگیری نکات ارزشمند موسیقی نزد استاد دید، شبانهروز تلاش کرد و خیلی زود در این مسیر به موفقیتهای چشمگیری دست یافت.
سپس زرینپنجه به گروه موسیقی نظام پیوست. روزی در حال نواختن تار بود که حسین هنگآفرین صدای ساز او را شنید و از استعدادش خوشش آمد. بنابراین او را به عنوان شاگرد خود پذیرفت. بعدها او از کار در موسیقی نظام کنارهگیری کرد تا فرصت بیشتری برای بهبود هنرش داشته باشد.
راهنماییهای هنگآفرین باعث شد نصرالله به این نتیجه برسد که برای پیشرفت در موسیقی، باید از موزیک نظام جدا شود. پس از این تصمیم، مدتی به شاگردی استادانی مانند مرتضی نیداوود و علیاکبر شهنازی پرداخت.
نقطه عطف زندگی استاد نصرالله زرین پنجه
اما نقطه اوج زندگی هنری او، آشنایی با موسی معروفی بود. نصرالله زرینپنجه نخستین نوازندهای شد که توانست ردیف دشوار و پیچیده موسی خان را به طور کامل اجرا کند. او این ردیف را نواخت و روحالله خالقی آن را تحلیل و شرح داد؛ کاری که هنوز هم برای اهل موسیقی بسیار مفید و ارزشمند است.
اگرچه نصرالله زرینپنجه در درون خود گنجینهای از هنر داشت، ولی وابستگی چندانی به آن نشان نمیداد. او حتی در سن تنها ۲۸ سالگی، به کلی موسیقی را کنار گذاشت و به کارهای اداری در وزارت دارایی مشغول شد.
هفت سال بعد، وقتی شنید که علینقی وزیری به هنرستان موسیقی بازگشته است، او نیز دوباره به این دنیا برگشت. این بار نزد حسین سنجری، که از شاگردان درویش خان بود، رفت تا دانش خود را در نواختن تار کامل کند.
سازهای تخصصی
نصرالله زرینپنجه علاوه بر تار، در نوازندگی سازهای سهتار، بربط و ترومپت نیز توانا بود؛ اما همین ساز تار بود که سبب شد او را با لقب زرینپنجه بشناسند.
او از سال ۱۳۳۲ در رادیو مشغول نوازندگی شد و با گروههای موسیقی زیادی همکاری کرد. مدتی نیز رهبری ارکستر شماره یک رادیو را بر عهده داشت و در هنرستان موسیقی ملی به آموزش تار و سهتار میپرداخت.
زرینپنجه پایهگذار موسیقی آکادمیک در ایران به شمار میرود و نزدیک به پنجاه سال پیش، خدمات ارزشمندی به دنیای موسیقی ایران ارائه کرد. او در برنامههای “ساز و سخن” که با ایدهی روحالله خالقی شکل میگرفت نیز مشارکت داشت.
تمرینهایی که او برای هنرجویان تنظیم کرده، بسیار سودمند است. این تمرینها در دستگاههایی مانند ابوعطا، بیات ترک، چهارگاه و بیات اصفهان هستند که در کتاب سوم تار و سهتار هنرستان، به همت حسین علیزاده منتشر شدهاند. او نزدیک به ۵۰ قطعه موسیقی ساخته و در مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی ایران نیز به آموزش مشغول بود.
چند قطعه از نوازندگیهای او توسط یک شرکت انگلیسی با نام «تار یحیی خان» ضبط شده که نشاندهنده مهارت بالا، سرعت و چابکی انگشتان، قدرت، توانایی و ظرافت او در نواختن تار است. زیباترین این آثار، پیشدرآمد اصفهان ساخته مرتضی نیداود است که با آواز پروانه و نی مهدی نوائی همراهی میشود.
آثار ضبط شده
از دیگر کارهای ضبطشده او میتوان به این موارد اشاره کرد: تصنیف سهگاه با شعر ملکالشعراء بهار و آواز ناهید نیکبخت؛ تصنیف بیات ترک با شعر ملکالشعراء بهار و آهنگ شکرالله قهرمانی؛ تصنیف ماهور مرغ سحر ساخته مرتضی نیداود با شعر ملکالشعراء بهار و آواز ج؛ و نیز چند صفحه با آواز ایرانالدوله.
او دو دختر به نامهای مهین زرینپنجه و شهین زرینپنجه از خود به یادگار گذاشته است. مهین نوازنده پیانو و شهین نوازنده ویولن است و هر دو از دانشآموختگان هنرستان موسیقی ملی هستند.
وفات
استاد نصرالله زرین پنجه در ۲۵ آذر ماه ۱۳۶۰ و در سن ۷۵ سالگی، دار فانی را وداع گفت.
v:* {behavior:url(#default#VML);}
o:* {behavior:url(#default#VML);}
w:* {behavior:url(#default#VML);}
.shape {behavior:url(#default#VML);}
Normal
۰
false
false
false
false
EN-US
X-NONE
AR-SA
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Table Normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:”Calibri”,sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
